Drogi w województwie łódzkim

Położenie, podział administracyjny, miasta, powiaty województwa łódzkiego

Województwo łódzkie prawie w całości znajduje się w strefie nizin, jedynie wąski pas terenów na południu i południowym-wschodzie leży na wyżynach. Region ukształtowany został w dużej mierze przez zlodowacenie środkowopolskie. Krajobraz na ogół równinny, urozmaicony jest rozcięciami dolin rzecznych, zwłaszcza dolin Pilicy i Warty (o głębokości 20-50 m) i wzgórzami morenowymi. Na południu województwa pozostałością zlodowacenia są osady polodowcowe przykrywające skalne podłoże. Tereny północne leżą na Nizinie Środkowomazowieckiej, gdzie dominuje rozległe obniżenie ciągnące się równoleżnikowo wzdłuż Bzury. Koło Łowicza znajduje się najniższy punkt województwa – 76 m n.p.m. Zachodnia część regionu leży na Nizinie Południowowielkopolskiej, wschodnią część obejmują Wzniesienia Południowomazowieckie z ciągiem wzgórz morenowych, biegnących południkowo środkiem województwa od Brzezin do Pajęczna, na wschodzie równinne obniżenie. Południowe tereny województwa położone są na Wyżynie Wieluńskiej i Wyżynie Przedborskiej. Występuje tu odmienny typ krajobrazu – pagórki zbudowane ze skał wapiennych i piaskowcowych, najwyższe wzniesienia osiągają ponad 320 m n.p.m. We wsi Piątek (powiat łęczycki) znajduje się geometryczny środek Polski.

Środkiem województwa przebiega dział wodny między dorzeczami Wisły i Odry. Główne rzeki województwa to: Warta, Pilica, Bzura, Widawka, Ner, Rawka. Rzadka sieć rzeczna na tym obszarze powoduje, że centralny, najgęściej zaludniony, rejon województwa oraz powiaty północno-zachodnie są obszarami ogromnego deficytu wody. W celu zaopatrzenia w wodę zbudowano zapory na Pilicy koło Sulejowa. Największym jeziorem województwa jest sztuczny zbiornik retencyjny na Warcie – Jeziorsko (ponad 42 km kw.).

Województwo łódzkie jest najsłabiej zalesionym regionem Polski. Lasy zajmują tylko 20% ogólnej powierzchni województwa (średnia krajowa to 28,4%). Najmocniej zalesione są wschodnia i południowa część województwa (powiaty tomaszowski 30,3%, radomszczański 29,3%), najsłabiej powiaty północne: powiat kutnowski 4,8%, łęczycki 5%. Największe kompleksy leśne zachowały się w okolicach środkowego biegu Pilicy – Puszcza Pilicka – oraz rzeki Rawki – Puszcza Bolimowska (pozostałość dawnej puszczy, ulubionego miejsca polowania polskich królów, m.in. na tura).

Województwo łódzkie jest gęsto zaludnione – na 1 km kw przypada 147 osób (przy średniej krajowej 124). Poziom urbanizacji łódzkiego to 64,9% i oscyluje wokół średniej krajowej, która wynosi 61,9%. Województwo jest podzielone na 24 powiaty (w tym 3 miasta na prawach powiatu – Łódź, Piotrków Trybunalski i Skierniewice), które z kolei dzielą się na 177 gmin (18 miejskich, 26 miejsko-wiejskich i 133 wiejskie). Największe miasta województwa to Łódź (719 tys. mieszkańców), Piotrków Trybunalski (76 tys.), Pabianice (67 tys.), Tomaszów Mazowiecki (65 tys.) i Bełchatów (60 tys.).

Województwo łódzkie graniczy z województwami:

• kujawsko-pomorskim, na północy, na długości 28,8 km,
• mazowieckim, na północy i wschodzie, na długości 314,4 km,
• opolskim, na południowym-zachodzie, na długości 56,2 km,
• śląskim, na południu, na długości 112,6 km,
• świętokrzyskim, na południowym-wschodzie, na długości 152,1 km,
• wielkopolskim, na zachodzie, na długości 280,3 km.

Mapa drogowa województwa łódzkiego

Zdecydowanie najważniejszymi drogami w województwie łódzkim są autostrady. Jak przystało na geometryczny środek Polski, w łódzkim przecinają się dwie autostrady biegnące przez cały kraj – A1 na linii północ-południe i A2 relacji wschód-zachód. Autostrada A2 została oddana już do użytku na całej swojej długości w granicach województwa łódzkiego. Trasa zwana Autostradą Wolności, przecinająca łódzkie z zachodu na wschód (od granicy z województwem wielkopolskim (powiatem kolskim) do granicy z województwem mazowieckim (powiat żyrardowski). A2 stanowi część drogi międzynarodowej E30, stanowiącej najważniejszy europejski szlak na osi wschód-zachód. Droga E30 zaczyna swój bieg w irlandzkim Cork, wiedzie przez Wielką Brytanię, Holandię, Niemcy, Polskę, Białoruś i dociera aż do rosyjskiego Omska. Polski odcinek ze Świecka do Kukuryków docelowo ma mieć długość 657 km. W granicach województwa łódzkiego autostrada A2 ma długość 108 km. Autostrada A1 nie miała tyle szczęścia co A1. Z 11 odcinków, jakie docelowo mają w województwie funkcjonować, do użytku oddano 6 (od granicy z województwem kujawsko-pomorskim (powiat włocławski) do przecięcia z A2-ką na węźle Łódź Północ (nieopodal Strykowa) i od węzła Tuszyn do węzła Bełchatów, nieopodal Piotrkowa Trybunalskiego, na łącznie 78 km. 40-kilometrowy odcinek ze Strykowa do Tuszyna jest w fazie realizacji, ale jego budowa przeciąga się z powodu niewywiązywania się z terminów kolejnych wykonawców. Odcinek o długości ok. 48-km od węzła Bełchatów do granicy z powiatem częstochowskim (województwo śląskie) jest w fazie projektowania. Autostradą A1 (a także krajową 1-ką w miejscach, gdzie autostrada nie została oddana jeszcze od użytku) biegnie trasa europejska bezpośrednia E75 relacji północ-południe, biegnąca z Vardø w Norwegii przez Finlandię, Polskę, Czechy, Słowację, Węgry, Serbię, Macedonię do miejscowości Sitía na Krecie w Grecji.

W województwie funkcjonują także dwie drogi ekspresowe – S8 i S14. W przypadku S14 funkcjonowanie w pełni jest dopiero planowane, gdyż do tej pory oddano do dyspozycji kierowców jedynie 10-kilometrowy odcinek obwodnicy Pabianic. 26-kilometrowy odcinek zachodniej obwodnicy Łodzi i Zgierza czeka na przetarg. W przypadku drogi ekspresowej S8 sprawa wygląda dużo lepiej – droga biegnie od południowo-zachodnich obrzeży województwa, od granicy z powiatem kępińskim w województwie wielkopolskim do granicy z mazowieckim (powiatem żyrardowskim) na wschodzie regionu. Droga ma w regionie 104 km długości a do pełnej jej ciągłości w łódzkim brakuje już tylko budowanego właśnie połączenia z Autostradą A1 na węźle Łódź Południe. Dalej, do węzła Tuszyn S8-ka ma biec wspólnie z autostradą A1 (tu również trwa budowa drogi). Ekspresowa S8-ka stanowi fragment trasy europejskiej pośredniej E67 relacji północ-południe, łączącej Europę Środkową z Finlandią. Na odcinku od Helsinek do Warszawy nazywana jest Via Baltica.

Wśród dróg krajowych i wojewódzkich najważniejszymi powiązaniami z województwami ościennymi są:

•  droga krajowa nr 1 – droga o długości ok. 231 km łącząca Stryków, województwo łódzkie, z Bielsko-Białą, województwo śląskie. Równolegle do 1-ki powstają kolejne odcinki autostrady A1, wówczas droga krajowa nr 1 przyjmuje nr 91. Droga biegnie przez centrum Łodzi oraz zachodnimi obrzeżami Pabianic i Radomska, opuszcza województwo wpadając do powiatu częstochowskiego w województwie śląskim. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 94 km.
• droga krajowa nr 12 – droga o długości ok. 737 km łącząca granicę państwa z Niemcami w Łęknicy (województwo lubuskie) z granicą państwa z Ukrainą koło Dorohuska (województwo lubelskie). Droga przecina łódzkie na osi wschód-zachód, stanowi łącznik między powiatami kaliskim (wielkopolskie) i przysuskim (mazowieckie). 12-ka w łódzkim mija m.in. Opoczno, Sulejów, Piotrków Trybunalski, Zduńską Wolę i Sieradz. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 159 km.
• droga krajowa nr 42 – droga o długości ok. 274 km pomiędzy Namysłowem (województwo opolskie) i miejscowością Rudnik (województwo świętokrzyskie; droga krajowa nr 9). Trasa biegnie w południowej części województwa m.in. prze Radomsko, łączy łódzkie z województwami świętokrzyskim na południowym-wschodzie (powiat konecki) i śląskim na południu (powiat kłobucki). Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 97 km.
• droga krajowa nr 43 – droga o długości ok. 75 km pomiędzy Wieluniem i Częstochową. 43-ka startuje w Wieluniu na południe i już po 16 km wpada do powiatu oleskiego w województwie opolskim.
• droga krajowa nr 45 – droga o długości ok. 217 km pomiędzy Zabełkowem koło Chałupek (śląskie) i Złoczewem (droga krajowa nr 14; łódzkie). W łodzkim 45-ka ma bardzo podobny przebieg, co 43-ka – zaczyna się kilkanaście kilometrów na północ od Wielunia, mija go i wpada do województwa opolskiego (powiat oleski). Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 33 km.
• droga krajowa nr 48 – droga o długości ok. 200 km pomiędzy Tomaszowem Mazowieckim i Kockiem (województwo lubelskie). Trasa startuje w Tomaszowie Mazowieckim i kieruje się na wschód, po 36 kilometrach 48-ka wpada do powiatu przysuskiego w województwie mazowieckim.
• droga krajowa nr 60 – droga o długości ok. 245 km łącząca Łęczycę (łódzkie) i Ostrów Mazowiecką (województwo mazowieckie). Droga z Łęczycy wyrusza na północ w kierunku Kutna, minąwszy je opuszcza łódzkie, wpadając do powiatu gostynińskiego w województwie mazowieckim. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 38 km.
• droga krajowa nr 72 – droga o długości ok. 170 km łącząca Konin (wielkopolskie) i Rawę Mazowiecką. Droga relacji wschód-zachód, mija Brzeziny, Łódź, Aleksandrów Łódzki, Poddębice; jest łącznikiem dla województwa łódzkiego z wielkopolskim (powiatem tureckim). Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 121 km.
• droga krajowa nr 74 – droga o długości ok. 500 km łącząca Walichnowy, województwo łódzkie z granicą państwa z Ukrainą w miejscowości Zosin, województwo lubelskie. Droga biegnie przez miejscowości Wieluń, Bełchatów, Piotrków Trybunalski, Sulejów, Żarnów, Miedziana Góra, Kielce, Łagów, Opatów, Annopol, Kraśnik, Modliborzyce, Janów Lubelski, Frampol, Szczebrzeszyn, Zamość, Hrubieszów. Droga wpada do powiatu koneckiego w województwie świętokrzyskim. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 31 km.
• droga krajowa nr 83 – droga o długości ok. 55 km łącząca Turek (województwo wielkopolskie) i Sieradz. W Sieradzu 83-ka kieruje się na północ, wiedzie wzdłuż Jeziora Jeziorsko i wpada do powiatu tureckiego. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 29 km.
• droga krajowa nr 91 – droga o długości ok. 446 km, łączy Gdańsk z Częstochową. 91-ka jest alternatywą dla autostrady A1. Droga mija w łódzkim m.in. Łęczycę, Zgierz, Łódź, Piotrków Trybunalski i Radomsko. 91-ka łączy łódzkie z powiatami włocławskim (kujawsko-pomorskie) i częstochowskim (śląskie). Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 147 km.
• droga krajowa nr 92 – droga o długości ok. 472 km pomiędzy Rzepinem (województwo lubuskie) i miejscowością Kałuszyn, województwo mazowieckie. Droga jest alternatywą dla autostrady A2 - na odcinkach, gdzie oddawana jest do ruchu autostrada, droga zmienia oznaczenie ze „starej 2-ki” na 92-kę. Podobnie jak A2, 92-ka biegnie północą łódzkiego, na osi wschód-zachód, mija Kutno i Łowicz. Łączy łódzkie z województwami wielkopolskim (powiatem kolskim) na północnym-zachodzie regionu i mazowieckim (powiatem sochaczewskim) na północnym-wschodzie. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 75 km.
• droga wojewódzka nr 473 – droga o długości ok. 85 km łącząca Koło (województwo wielkopolskie) i Łask (łódzkie). Dość długa droga wojewódzka prowadząca z centrum województwa na północny-zachód, mija Szadek i Uniejów, po czym wpada do powiatu kolskiego w województwie wielkopolskim.
• droga wojewódzka nr 483 – droga o długości ok. 95 km łącząca Łask i Częstochowę; 483-ka biegnie z Łasku w stronę przeciwną do 473-ki – na południe, mija Szczerców i wpada do powiatu częstochowskiego w województwie śląskim.
• droga wojewódzka nr 581 – droga o długości ok. 27 km łącząca Gostynin (województwo mazowieckie) i Krośniewice (łódzkie). Droga na północy regionu łącząca łódzkie z powiatem gostynińskim (mazowieckie).
• droga wojewódzka nr 705 – droga o długości ok. 76 km łącząca Śladów (województwo mazowieckie) i Jeżów (łódzkie). Droga z Jeżowa wiedzie na północ przez Skierniewice, Puszczę Kampinoską i Puszczę Bolimowską i wpada do powiatu skierniewickiego w województwie mazowieckim.
• droga wojewódzka nr 707 – droga o długości ok. 55 km łącząca Skierniewice z Nowym Miastem nad Pilicą (mazowieckie). Trasa ta jest głównym połączeniem drogowym między Skierniewicami a Nowym Miastem nad Pilicą. Przebiega przez Rawę Mazowiecką i wpada do powiatu grójeckiego w województwie mazowieckim.
• droga wojewódzka nr 742 – droga o długości ok. 89 km łącząca Przygłów (łódzkie) i Nagłowice (województwo świętokrzyskie). Droga relacji północ-południe, startująca na południowo-wschodnich obrzeżach Piotrkowa Trybunalskiego na południe. Minąwszy Przedbórz wpada do powiatu włoszczowskiego w województwie świętokrzyskim.

Pozostałe drogi krajowe województwa łódzkiego o mniejszym znaczeniu dla międzywojewódzkich relacji drogowych:

• DK14 – wewnątrzwojewódzka droga o długości ok. 83 km łącząca Łowicz i Pabianice, województwo łódzkie. Droga biegnie przez Stryków i Łódź.
• DK70 – wewnątrzwojewódzka droga o długości ok. 52 km łącząca Łowicz z drogą krajową nr 8 w Hucie Zawadzkie, biegnie przez Dzierzgów i Skierniewice.
• DK71 – wewnątrzwojewódzka droga o długości ok. 53 km pełniąca funkcję obwodnicy Łodzi, biegnąca od autostrady A2 (węzeł Stryków) do Rzgowa. Droga biegnie przez Zgierz, Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki i Pabianice.

W województwie łódzkim kierowcy mają też do dyspozycji rozbudowaną sieć 35 dróg wojewódzkich, o które dba Zarząd Dróg Wojewódzkich w Łodzi.

Lista wszystkich dróg w województwie łódzkim

Walory turystyczne regionu

Walory przyrodnicze i wypoczynkowe województwa mają charakter regionalny. Najbardziej atrakcyjnymi terenami są malownicze doliny Pilicy i Warty. Ruch turystyczny w dolinie Warty koncentruje się między innymi w miejscowościach: Księże Młyny, Ważne Młyny, Uniejów oraz nad zbiornikiem wodnym Jeziorsko. W dolinie Pilicy podobne funkcje pełni Jezioro Sulejowskie oraz obszar Puszczy Pilickiej. Głównymi ośrodkami wypoczynkowymi województwa łódzkiego są Spała, Sulejów oraz Inowłódz. Cennym rezerwatem tego rejonu są „Niebieskie źródła” w Tomaszowie Mazowieckim (pulsujące źródła na dnie płytkiego jeziora). Piękne krajobrazy oferują prawobrzeżne dopływy Bzury o dużych spadkach i głębokich dolinach. Płynąca przez Puszczę Bolimowską Rawka tworzy malowniczy szlak kajakowy. Rejon wypoczynku weekendowego mieszkańców środkowej części województwa są zalesione tereny w okolicach Łodzi z miejscowościami letniskowymi posiadającymi kąpieliska (Grotniki, Kolumna, Bedoń). Duże znaczenie krajoznawcze ma w niektórych rejonach barwna kultura ludowa. Najbardziej znana jest kultura łowicka – oryginalne obrzędy, słynne pasiaste stroje, wycinanki oraz budownictwo ludowe (skansen przy muzeum w Łowiczu, Łowicki Park Etnograficzny w Maurzycach, Lipce Reymontowskie). Przetrwał również folklor wsi rawskiej (okolice Rawy Mazowieckiej) oraz opoczyńskiej (Opoczno, Kraśnica).

Do najcenniejszych obiektów zabytkowych województwa należą: barokowy zespół pałacowo-parkowy w Nieborowie, park romantyczno-sentymentalny z pawilonami w Arkadii, romańska kolegiata w Tumie pod Łęczycą, średniowieczny zespół klasztorny opactwa cysterskiego w Sulejowie oraz przebudowa na w czasach baroku kolegiata w Łowiczu. Spośród budowli sakralnych interesujące są przede wszystkim: kościół romański w Inowłodzu, późnorenesansowy kościół bernardynów w Złoczewie; budowle gotyckie przebudowane w czasach baroku: podominikański zespół klasztorny w Sieradzu, kościół parafialny w Łasku, barokowy kościół jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim. W województwie znajdują się również przykłady budownictwa obronnego: kilka zamków gotyckich (Uniejów, Łęczyca, Oporów, i renesansowych (Pabianice, Piotrków Trybunalski – zamek królewski). Wbrew obiegowym mniemaniu miastem ciekawych obiektów architektury jest także Łódź z dużym kompleksem architektury secesyjnej (między innymi na ulicy Piotrkowskiej) i elektrycznymi pałacami fabrykantów (np. Poznańskich). W regionie zachowały się szesnastowieczne kościoły drewniane (Boguszyce koło Rawy Mazowieckiej), szczególnie licznie reprezentowane w okolicach Wielunia (Grębień, Łaszew, Kadłub, Popowice).