Drogi krajowe w Polsce

Droga krajowa (skrót DK), stanowi jedną z kategorii dróg publicznych. To droga, z której może korzystać każdy zgodnie z jej przeznaczeniem. Sieć dróg krajowych umożliwia komunikację krajową i międzynarodową, dedykowane głównie do ruchu długodystansowego i tranzytowego. Niemal wszystkie drogi krajowe od kwietnia 2002 roku podlegają Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Wyjątkiem są jedynie drogi krajowe w obrębie miast na prawach powiatu (których mamy w Polsce 66), gdzie zarządzają nimi prezydenci tychże miast. Powyższa zasada nie obowiązuje w przypadku dróg ekspresowych i autostrad. Zaliczenie danej drogi do kategorii drogi krajowej następuje w drodze Rozporządzenia Rady Ministrów. Do takiej rangi można podnieść:

• autostrady i drogi ekspresowe oraz drogi leżące w ich ciągach do czasu wybudowania autostrad i dróg ekspresowych,
• drogi międzynarodowe,
• drogi dojazdowe do ogólnodostępnych przejść granicznych obsługujących ruch międzynarodowy osobowy i ciężarowy,
• drogi alternatywne dla autostrad płatnych,
• obwodnice dużych aglomeracji miejskich,
• połączenia zapewniające spójność sieci dróg krajowych,
• drogi o znaczeniu obronnym.

Oznaczeniem dróg krajowych jest drogowy znak kierunku i miejscowości E15a, przedstawiający w prostokątnej ramce numer drogi (białą czcionką) na czerwonym tle.

Według raportu Głównego Urzędu Statystycznego, opublikowanego w maju 2013 roku (przedstawia dane z lat 2010-2011; tego typu raporty GUS publikuje co dwa lata), łączna długość wszystkich dróg krajowych w Polsce wynosiła 18801 km (stan na 31 grudnia 2011 r.), co stanowiło w tym czasie 4,6% długości wszystkich dróg publicznych w naszym kraju. 4271,1 km dróg krajowych biegło w granicach miast, co daje wynik ponad 22,7% a pozostałe 14530 km to drogi pozamiejskie. Co ciekawe, wśród tych kilkunastu tysięcy kilometrów dróg znalazł się jeden 2-kilometrowy odcinek (0,01% długości wszystkich „krajówek”) drogi krajowej, posiadający nawierzchnię gruntową.

Powyższe dane zmieniają się jak w kalejdoskopie z każdym kolejnym oddanym kilometrem autostrady czy drogi ekspresowej, na budownictwo których nie możemy w ostatnich latach narzekać. Budowane są one najczęściej równolegle do przebiegu dróg krajowych, których numerację powielają (z dodaniem litery A – w przypadku autostrad lub S – w przypadku dróg ekspresowych, przed numerem). Wraz z oddawaniem do użytku kolejnych kilometrów autostrad numeracja odpowiadającej im drogi krajowej wzrasta o 90. W ten sposób na mapie pojawiły się drogi krajowe nr 91 (wzdłuż autostrady A1), 92 (wzdłuż autostrady A2), 94 (wzdłuż autostrady A4) i 98 (wzdłuż autostrady A8; w całości na terenie Wrocławia). Liczba wszystkich dróg krajowych w naszym kraju wynosi 98. Drogi o przebiegu w linii północ-południe mają numerację nieparzystą, te biegnące równoleżnikowo (w przybliżeniu) mają parzyste numery.

Najgęstszą siecią dróg krajowych (liczonych bez autostrad i dróg ekspresowych) dysponuje województwo mazowieckie. Oprócz rekordowej ilości 22 dróg krajowych przebiegających choćby w małym fragmencie przez teren województwa, na jego terenie znajduje się ponad 2300 km tego typu dróg. Pod względem ilości dróg drugie miejsce zajmują ex aequo województwa dolnośląskie, łódzkie i śląskie z 16 trasami (przy tym zestawieniu należy pamiętać, że jedna droga biegnie najczęściej przez kilka województw). Pod względem łącznej długości na drugim miejscu lokuje się województwo wielkopolskie z liczbą ponad 1700 km dróg krajowych (przy 14 drogach). Najsłabiej w tym zestawieniu wypadają województwa małe oraz te z terenów słabo zurbanizowanych i wolniejszych gospodarczo. Najmniej dróg krajowych przebiega przez województwa świętokrzyskie i podkarpackie – po osiem. Pod względem łącznej długości tabelę zamykają opolskie, podkarpackie (z niemal równą zsumowaną długością – odpowiednio: 778,4 km i 777,9 km) oraz świętokrzyskie (754,6 km).

Drogi krajowe z podziałem na województwa:

dolnośląskie: 16 dróg, 1400,8 km
kujawsko-pomorskie: 14 dróg, 1123,4 km
lubelskie: 10 dróg, 1058,2 km
lubuskie: 11 dróg, 907,5 km
łódzkie: 16 dróg, 1348,8 km
małopolskie: 12 dróg, 1019,6 km
mazowieckie: 22 drogi, 2371 km
opolskie: 11 dróg, 778,4 km
podkarpackie: 8 dróg, 777,9 km
podlaskie: 10 dróg, 972,4 km
pomorskie: 10 dróg, 930,2 km
śląskie: 16 dróg, 1167,7 km
świętokrzyskie: 8 dróg, 754,6 km
warmińsko-mazurskie: 12 dróg, 1330,4 km
wielkopolskie: 14 dróg, 1743,1 km
zachodniopomorskie: 13 dróg, 1136,6 km

Najdłuższą drogą krajową w Polsce jest obecnie droga krajowa nr 8, która liczy nieznacznie ponad 800 km. Dróg przekraczających barierę pół tysiąca kilometrów mamy w Polsce 8 (DK3, DK5, DK7, DK8, DK11, DK12, DK19 i DK94). W sumie ponad połowa (52) wszystkich dróg liczy sobie więcej niż 100 km. Z 46 pozostałych sześć nie przekracza bariery 10 km. Są wśród nich dwie najnowsze drogi krajowe, powstałe na podstawie zarządzenia nr 60 Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 20 grudnia 2013, które zaczęło obowiązywać 1 stycznia 2014. To 95-ka i 96-ka. Obie leżą na terenie województwa kujawsko-pomorskiego i mają niemal identyczną długość – 95-ka mierzy 1,7 km a 96-ka 1,5 km, dzięki czemu to właśnie ona nosi tytuł najkrótszej drogi krajowej w Polsce. Przed 1 stycznia 2014 roku tytuł ten należał do krajowej 85-ki (4,7 km).

Jeśli chodzi o liczbę „odwiedzanych” województw, to samodzielnym liderem okazuje się krajowa 12-ka, która w swym przebiegu z zachodu na wschód naszego kraju zahacza aż o 6 regionów – lubuskie, dolnośląskie, wielkopolskie, łódzkie, mazowieckie i lubelskie. W pięciu województwach goszczą DK2, DK7, DK8, DK22, DK25 i DK94. Aż 42 drogi nie wybiegają poza granice jednego województwa a najdłuższa z nich to krajowa 50-ka, która w swej długiej, niemal 300-kilometrowej podróży nie opuszcza ani na moment województwa mazowieckiego. Łącznie pięć dróg z powyższego grona 42 wewnątrzwojewódzkich „krajówek” to drogi dłuższe niż 100 km. Dla porównania, najkrótsze z dróg, które odwiedzają więcej niż jeden region mają niewiele ponad 50 km (DK70 – 52 km, DK83 – 55 km i DK88 – 51 km).

Najmłodszą z powstałych od zera dróg krajowych jest 97-ka, wybudowana w 2013 roku, łączy Rzeszów z autostradą A4.

Wiele z wymienianych w tym zestawieniu dróg to trasy tranzytowe przebiegające niestety przez centra miejscowości. To wynik dawnych podstaw osadnictwa, kiedy to wytyczanie i budowanie dróg było ściśle związane z życiem miejscowości. Dzisiejsza myśl inżynierska a także rosnące z roku na rok natężenie ruchu każe wypychać główne trasy tranzytowe poza obręb miasta i tworzyć obwodnice. Miasta, które niegdyś były skazane na funkcjonowanie przy ruchliwej drodze krajowej (np. Jarocin – DK5, DK11 i DK12, Kłodzko – DK33, Leszno – DK5 i DK12, Gniezno – DK5 i DK15, Augustów – DK8 czy Łomża – DK61 i DK63) dziś otrzymują tak potrzebny oddech w postaci nowo powstających obwodnic.

W naszym kraju inwestycjami priorytetowymi są przede wszystkim drogi ekspresowe i autostrady (które z wyjątkiem Górnego Śląska niezwykle rzadko wpadają do miasta) i to właśnie one tworzą obwodnice dla wyżej wymienionych, ale także bardzo wielu innych polskich miast, gdzie życie przy „krajówce” stało się nie do zniesienia. Przykład Augustowa i jego obwodnicy pokazał całej Polsce, jak bardzo zdeterminowani mogą być mieszkańcy miast, aby zmusić władze do budowy tego typu drogi.

Lista wszystkich dróg krajowych w Polsce:

1 - Rusocin - Cieszyn, 4 województwa, długość 231 km
2 - Świecko - Terespol, 5 województw, długość 206 km
3 - Świnoujście - Jakuszyce, 3 województwa, długość 504 km
4 - Jędrzychowice - Korczowa, 1 województwo, długość 45 km
5 - Nowe Marzy- Lubawka, 3 województwa, długość 501 km
6 - Kołbaskowo - Łęgowo, 2 województwa, długość 351 km
7 - Żukowo - Chyżne, 5 województw, długość 780 km
8 - Kudowa-Zdrój - Budzisko, 5 województw, długość 811 km
9 - Radom - Rzeszów, 3 województwa, długość 189 km
10 - Lubieszyn - Płońsk, 4 województwa, długość 467 km
11 - Kołobrzeg - Bytom, 4 województwa, długość 596 km
12 - Łęknica - Dorohusk, 6 województw, długość 757 km
13 - Szczecin - Rosówek, 1 województwo, długość 17 km
14 - Łowicz - Walichnowy, 1 województwo, długość 165 km
15 - Trzebnica - Ostróda, 4 województwa, długość 395 km
16 - Dolna Grupa - Ogrodniki, 3 województwa, długość 395 km
17 - Warszawa - Hrebenne, 2 województwa, długość 295 km
18 - Olszyna - Krzyżowa, 2 województwa, długość 78 km
19 - Kuźnica - Barwinek, 4 województwa, długość 585 km
20 - Stargard Szczeciński - Gdynia, 2 województwa, długość 318 km
21 - Miastko - Ustka, 1 województwo, długość 85 km
22 - Kostrzyn nad Odrą - Grzechotki, 5 województw, długość 460 km
23 - Myślibórz - Sarbinowo, 1 województwo, długość 33 km
24 - Pniewy - Wałdowice, 2 województwa, długość 73 km
25 - Bobolice - Oleśnica, 5 województw, długość 412 km
26 - Krajnik Dolny - Myślibórz, 1 województwo, długość 51 km
27 - Przewóz - Zielona Góra, 2 województwa, długość 74 km
28 - Zator - Medyka, 2 województwa, długość 350 km
29 - Słubice - Krosno Odrzańskie, 1 województwo, długość 58 km
30 - Lubań - Jelenia Góra, 1 województwo, długość 67 km
31 - Szczecin - Słubice, 2 województwa, długość 138 km
32 - Gubinek - Stęszew, 2 województwa, długość 157 km
33 - Kłodzko - Boboszów, 1 województwo, długość 45 km
34 - Świebodzice - Dobromierz, 1 województwo, długość 9 km
35 - Golińsk - Bielany Wrocławskie, 1 województwo, długość 91 km
36 - Prochowice - Ostrów Wielkopolski, 2 województwa, długość 150 km
37 - Darłowo - Karwice, 1 województwo, długość 16 km
38 - Pietrowice - Kędzierzyn-Koźle, 1 województwo, długość 42 km
39 - Łagiewniki - Kępno, 3 województwa, długość 116 km
40 - Głuchołazy - Pyskowice, 2 województwa, długość 103 km
41 - Nysa - Trzebina, 1 województwo, długość 33 km
42 - Namysłów - Rudnik, 4 województwa, długość 274 km
43 - Wieluń - Częstochowa, 3 województwa, długość 75 km
44 - Gliwice - Kraków, 2 województwa, długość 108 km
45 - Zabełków - Złoczew, 3 województwa, długość 217 km
46 - Kłodzko - Szczekociny, 3 województwa, długość 270 km
47 - Rabka-Zdrój - Zakopane, 1 województwo, długość 40 km
48 - Tomaszów Mazowiecki - Kock, 3 województwa, długość 200 km
49 - Nowy Targ - Jurgów, 1 województwo, długość 24 km
50 - Ciechanów - Ostrów Mazowiecka, 1 województwo, długość 297 km
51 - Bezledy - Olsztynek, 1 województwo, długość 122 km
52 - Bielsko-Biała - Głogoczów, 2 województwa, długość 74 km
53 - Olsztyn - Ostrołęka, 2 województwa, długość 123 km
54 - Chruściel - Gronowo, 1 województwo, długość 18 km
55 - Nowy Dwór Gdański - Stolno, 2 województwa, długość 123 km
56 - Koronowo - Trzeciewiec, 1 województwo, długość 20 km
57 - Bartoszyce - Pułtusk, 2 województwa, długość 188 km
58 - Olsztynek - Szczuczyn, 2 województwa, długość 149 km
59 - Giżycko - Rozogi, 1 województwo, długość 90 km
60 - Łęczyca - Ostrów Mazowiecka, 2 województwa, długość 245 km
61 - Warszawa - Suwałki, 2 województwa, długość 257 km
62 - Strzelno - Anusin, 3 województwa, długość 361 km
63 - Węgorzewo - Sławatycze, 4 województwa, długość 410 km
64 - Piątnica Poduchowna - Jeżewo Stare, 1 województwo, długość 47 km
65 - Gołdap - Bobrowniki, 2 województwa, długość 224 km
66 - Zambrów - Połowce, 1 województwo, długość 115 km
67 - Lipno - Włocławek, 1 województwo, długość 26 km
68 - Kukuryki - Wólka Dobryńska, 1 województwo, długość 12 km
69 - Bielsko-Biała - Zwardoń, 1 województwo, długość 52 km
70 - Łowicz - Huta Zawadzka, 2 województwa, długość 52 km
71 - Stryków - Rzgów, 1 województwo, długość 53 km
72 - Konin - Rawa Mazowiecka, 2 województwa, długość 170 km
73 - Wiśniówka - Jasło, 3 województwa, długość 192 km
74 - Wieluń - Zosin, 3 województwa, długość 382 km
75 - Kraków - Muszynka, 1 województwo, długość 133 km
76 - Wilga - Łuków, 2 województwa, długość 77 km
77 - Lipnik - Przemyśl, 2 województwa, długość 165 km
78 - Chałupki - Chmielnik, 2 województwa, długość 230 km
79 - Warszawa - Bytom, 4 województwa, długość 450 km
80 - Pawłówek - Lubicz Dolny, 1 województwo, długość 66 km
81 - Katowice - Skoczów, 1 województwo, długość 60 km
82 - Lublin - Włodawa, 1 województwo, długość 85 km
83 - Turek - Sieradz, 2 województwa, długość 55 km
84 - Sanok - Krościenko, 1 województwo, długość 48 km
85 - Nowy Dwór Mazowiecki - Kazuń, 1 województwo, długość 4,7 km
86 - Wojkowice Kościelne - Tychy, 1 województwo, długość 40 km
87 - Nowy Sącz - Piwniczna-Zdrój, 1 województwo, długość 28 km
88 - Strzelce Opolskie - Bytom, 2 województwa, długość 51 km
89 - Gdańsk, 1 województwo, długość 10 km
90 - Mała Karczma - Kwidzyn, 1 województwo, długość 15 km
91 - Gdańsk - Częstochowa, 4 województwa, długość 446 km
92 - Rzepin - Kałuszyn, 4 województwa, długość 453 km
93 - Świnoujście, 1 województwo, długość 14 km
94 - Bolesławiec - Radymno, 5 województw, długość 634 km
95 - Grudziądz, 1 województwo, długość 1,7 km
96 - A1 (węzeł Turzno) - DK15, 1 województwo, długość 1,5 km
97 - Terliczka - Rzeszów, 1 województwo, długość 6,3 km
98 - Wrocław, 1 województwo, długość 25 km

Mapa: sieć dróg krajowych w Polsce.

Drogi krajowe zarządzane przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) mają łącznie 18,8 tys. km (w tym 2,1 tys. km autostrad i dróg ekspresowych) i niestety nadal należą do najbardziej niebezpiecznych w Europie. Według Europejskiego Programu Oceny Ryzyka ryzyko indywidualne mierzone koncentracją wypadków (tj. średnie ryzyko bycia ofiarą śmiertelną lub ciężko ranną w wypadku) na drogach krajowych w Polsce wskazuje, że w latach 2010-2012:

• 27% długości dróg krajowych, to jeszcze „czarne odcinki” o najwyższym poziomie ryzyka. W okresie 2005-2007 rozpoczynającym systematyczne badania ryzyka EuroRAP w Polsce odcinki te stanowiły 61% długości. Obecnie jest ich o 5,4 tys. km mniej,
• 62% długości dróg krajowych, to „czarne i czerwone odcinki”, to jest o 23% mniej niż w latach 2005-2007,
• 40% wszystkich poważnych wypadków (z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi) na drogach krajowych miało miejsce na „czarnych odcinkach”, jednakże jest to o 31% mniej niż w latach 2005-2007,
• 17% długości dróg krajowych (tj. o 13% więcej niż w latach 2005-2007) spełnia kryteria bardzo małego i małego ryzyka przyjętego przez EuroRAP, jako poziom ryzyka akceptowanego dla podstawowej sieci dróg; są to odcinki głównie autostrad oraz dwujezdniowych dróg ekspresowych.

Poprawa statystyk jest efektem prowadzonych inwestycji na polskich drogach, wprowadzania inteligentnych rozwiązań, automatyzacji systemu nadzoru nad ruchem drogowym oraz pozytywnych zmian zachowania uczestników ruchu drogowego. Niestety nadal poziom bezpieczeństwa na naszej podstawowej sieć dróg odbiega znacznie od poziomu bezpieczeństwa pozostałych krajów UE.