Drogi w województwie lubelskim

Położenie, podział administracyjny, miasta, powiaty województwa lubelskiego

Województwo lubelskie zajmuje powierzchnię 25,16 tys. km kw., co stanowi 9,17% powierzchni Polski (trzecie co do wielkości województwo w kraju). Ma 2,242 mln mieszkańców (5,8% ludności naszego kraju). Lubelskie jest słabo zaludnione – na 1 km kw. przypada 89 osób (średnia krajowa to 124). Najsłabiej zaludniony jest powiat włodawski (34 osoby/1 km kw.), najgęściej powiat świdnicki (157 osób/1 km kw. Województwo należy do bardzo słabo zurbanizowanych – tylko 46,4% ludności mieszka w miastach (średnia krajowa to prawie 62%).

Województwo lubelskie położone jest na obszarze kilku regionów geograficznych zróżnicowanych pod względem rzeźby krajobrazu i roślinności. Jego zachodnią granicę stanowi Wisła, wschodnią Bug (jedynie część powiatu puławskiego leży po zachodniej stronie Wisły). Północno-zachodnia część województwa leży na Nizinie Południowopodlaskiej – lekko falistej równinie z ostańcowymi pagórkami polodowcowymi. Ziemie północno-wschodnie zajmuje Polesie (Zachodnie i Wołyńskie) – płaska równina, na której płytko zalegające wody gruntowe powodują występowanie bagien, torfowisk i jezior. Środkową i południowo-zachodnią część województwa obejmuje rozczłonkowana wąwozami i dolinami rzek Wyżyna Lubelska a południowo-wschodnią Wyżyna zachodniowołyńska. Od południa ogranicza je wyżynny wał Roztocza o szerokości około 15 km, ciągnący się do okolic Kraśnika po Lwów. Występuje tu najwyższe wzniesienie województwa – Wapielnia (387 m n.p.m.). Tereny na południe od Roztocza są częścią nisko położonej Kotliny Sandomierskiej.
Ziemie województwa leżą całkowicie w dorzeczu Wisły. Główne rzeki to Wisła, Bug, Wieprz, Krzna, Bystrzyca i Huczwa. Wyżyna Lubelska ma rzadką sieć rzeczną a rejony wokół Lublina zagrożone są deficytem wody.
Lubelszczyzna należy do najsłabiej zalesionych województw. Lasy stanowią niecałe 22% ogólnej powierzchni regionu (średnia krajowa to 28,4%). Wskaźnik lesistości jest najniższy na Wyżynach Lubelskiej i Zachodniowołyńskiej, ze względu na żyzne gleby wykorzystywane przez rolnictwo. Najsilniej zalesione są powiaty północne (włodawski) i południowe (janowski, biłgorajski). Największe kompleksy leśne to Puszcza Solska, Lasy Janowskie, Parczewskie i Włodawskie.

Województwo lubelskie graniczy z:

• Republiką Białorusi (z obwodem brzeskim), na wschodzie, na długości 165,2 km.
• Ukrainą (z obwodami lwowskim i wołyńskim), na wschodzie, na długości 282,5 km.
• Województwem podkarpackim, na południu, na długości 297,4 km.
• Województwem podlaskim, na północy na długości 3,9 km.
• Województwem mazowieckim, na północy i zachodzie, na długości 362,6 km.
• Województwem świętokrzyskim, na zachodzie, na długości 33,1 km.

Województwo lubelskie jest podzielone na 24 powiaty (w tym 4 miasta na prawach powiatu – Biała Podlaska, Chełm, Lublin i Zamość), które z kolei dzielą się na 213 gmin. W granicach województwa lubelskiego znajdują się 43 miasta, a największe z nich to Lublin, Chełm, Zamość, Biała Podlaska, Puławy i Świdnik.

Mapa drogowa województwa dolnośląskiego

Województwo lubelskie pozbawione jest autostrad (w planach jest odcinek autostrady A2 na północnych obrzeżach regionu, jednak do jego realizacji, ba, nawet do przetargu na jego budowę jeszcze daleka droga), w związku z czym GDDKiA próbuje ten deficyt uzupełniać przekształcając główne drogi krajowe województwa w drogi ekspresowe. W ten sposób powstają (lub w części już powstały) w lubelskim ekspresowe drogi S12, S17 i S19. Najbardziej zaawansowana jest budowa dróg S12 i S17, których spore fragmenty (te, na których obie drogi biegną wspólnie, w tym obwodnicę Lublina) oddano już w lubelskim do dyspozycji kierowców (od węzła Kurów-Zachód, na styku obu dróg, aż do obwodnicy Piask, gdzie trasy się rozdzielają). Z S12-ki kierowcy mogą korzystać także na zachodnim, prawie 13-kilometrowym odcinku obwodnicy Puław, od granicy z województwem mazowieckim (powiatem zwoleńskim). Brakujący odcinek drogi ekspresowej S12, od węzła Kurów-Zachód do Puław – drugi etap obwodnicy tego miasta, jest już w budowie, a na realizację odcinka S17 do granicy z województwem mazowieckim ogłoszono przetarg. Odcinki obu dróg kończące się na polsko-ukraińskiej granicy (S12 – od Piask do granicy w Dorohusku, w tym obwodnica Chełma; S17 – od Piask do granicy w Hrebennem, w tym obwodnica Zamościa) są na etapie projektowania. Planowana długość całej drogi ekspresowej S17 w województwie to ponad 230 km a S12-ki prawie 170 km. Najgorsza sytuacja jest z drogą ekspresową S19. W jej przypadku oddano do użytku tylko obwodnice Kocka i Międzyrzeca Podlaskiego o łącznej długości 14,5 km. Trwa też budowa 10-km fragmentu obwodnicy Lublina. Nad pozostałymi odcinkami drogi w granicach województwa lubelskiego (w sumie prawie 200 km od granicy z powiatem łosickim w województwie mazowieckim na północy do granicy z województwem podkarpackim, powiatem niskim) trwają prace projektowe i przygotowawcze.

Wśród dróg krajowych i wojewódzkich najważniejszymi powiązaniami z województwami i krajami ościennymi są:

• droga krajowa nr 2 – droga biegnie w północnej części województwa, przecinając je z zachodu na wschód. Łączna długość drogi to ok. 206 km a łączy Warszawę z granicą państwa z Białorusią w Terespolu. Równolegle do drogi powstają kolejne odcinki autostrady A2, wówczas droga krajowa nr 2 przyjmuje nr 92. W lubelskim 2-ka mija m.in. Międzyrzec Podlaski i Białą Podlaską i stanowi fragment drogi międzynarodowej E30. Droga krajowa nr 2 stanowi dla województwa lubelskiego łącznik z powiatem siedleckim w województwie mazowieckim. Długość odcinka drogi w województwie lubelskim: 74 km.
• droga krajowa nr 12 – kolejna droga relacji wschód-zachód. Długość 12-ki w całym kraju to ok. 757 km. Łączy granicę państwa z Niemcami w Łęknicy (województwo lubuskie) z granicą państwa z Ukrainą w Dorohusku. Trwa przebudowa drogi – na kolejnych odcinkach GDDKiA oddaje do użytku kierowców ekspresową S12-kę. W lubelskim droga przecina m.in. Puławy, Lublin i Chełm a łączy je z powiatem zwoleńskim w województwie mazowieckim. Długość odcinka drogi w województwie lubelskim: 141 km.
• droga krajowa nr 17 – droga o długości ok. 295 km łącząca Warszawę z granicą państwa z Ukrainą w Hrebennem. Podobnie jak w przypadku 12-ki, droga krajowa nr 17 z biegiem czasu będzie się kurczyć kosztem powstającej drogi ekspresowej S17. 17-ka komunikuje województwo z powiatem garwolińskim (mazowieckie) i łączy ze sobą takie miasta jak: Lublin, Krasnystaw, Zamość i Tomaszów Lubelski. Na terenie województwa ma długość 154 km.
• droga krajowa nr 19 – trasa relacji północ-południe o długości ok. 592 km, łącząca granicę państwa z Białorusią w Kuźnicy (województwo podlaskie) z granicą państwa ze Słowacją w Barwinku, województwo podkarpackie. Droga stanowi dla lubelskiego łącznik z województwami mazowieckim (powiat łosicki, na północy) i podkarpackim (powiat niski, na południu). 19-ka przebiega m.in. przez Międzyrzec Podlaski, Radzyń Podlaski, Lublin, Kraśnik, Janów Lubelski. Na terenie województwa ma długość 186 km.
• droga krajowa nr 48 – droga o długości ok. 200 km pomiędzy Tomaszowem Mazowieckim (województwo łódzkie) i Kockiem. Trasa relacji wschód-zachód, łącząca województwo lubelskie z mazowieckim (powiatem kozienickim). Na terenie województwa ma długość 48 km.
• droga krajowa nr 63 – droga o długości ok. 410 km, łącząca granicę państwa z Rosją koło miejscowości Rudziszki (województwo warmińsko-mazurskie) i granicę państwa z Białorusią w Sławatyczach. Droga łączy lubelskie z województwem mazowieckim (powiatem siedleckim), przecina m.in. Łuków i Radzyń Podlaski. Na terenie województwa ma długość 110 km.
• droga krajowa nr 68 – droga o długości ok. 12 km, łącząca przejście graniczne z Białorusią w Kukurykach z drogą krajową nr 2 w miejscowości Wólka Dobryńska.
• droga krajowa nr 74 – droga biegnąca równoleżnikowo w południowej części województwa, o łącznej długości ok. 500 km, łącząca Walichnowy, województwo łódzkie z granicą państwa z Ukrainą w miejscowości Zosin. 74-ka mija Kraśnik, Janów Lubelski i Zamość a łączy województwo lubelskie z powiatem opatowskim w województwie świętokrzyskim. Na terenie województwa ma długość 204 km.
• droga krajowa nr 76 – dość krótka „krajówka” (ok. 77 km), łącząca miejscowości Łuków i Wilga (województwo mazowieckie). 76-ka łączy lubelskie z powiatem garwolińskim (mazowieckie), gdzie też kończy swój bieg. Na terenie województwa ma długość 37 km.
• droga krajowa nr 82 – droga o długości ok. 85 km, biegnąca równoleżnikowo, łącząca Lublin z granicą polsko-białoruską we Włodawie.
• droga wojewódzka nr 698 – droga o długości ok. 93 km, łącząca Siedlce (mazowieckie) z Terespolem. Do lubelskiego droga wpada z powiatu łosickiego.
• droga wojewódzka nr 747 – droga o długości ok. 97 km, łącząca Iłżę (mazowieckie) i Konopnicę (lubelskie) na przedmieściach Lublina. Droga relacji wschód-zachód, łącząca lubelskie z powiatem lipskim (mazowieckie).
• droga wojewódzka nr 755 – droga o długości ok. 39 km, łącząca Ostrowiec Świętokrzyski (świętokrzyskie) i Kosin (województwo lubelskie) a bezpośrednio powiaty kraśnicki i sandomierski (świętokrzyskie).
• droga wojewódzka nr 801 – droga o długości ok. 124 km, relacji Warszawa – Puławy. Bardzo ważna droga wojewódzka, łącząca bezpośrednio województwo lubelskie z powiatem garwolińskim w województwie mazowieckim.
• droga wojewódzka nr 835 – najdłuższa droga wojewódzka w kraju (o długości 220 km), o przebiegu południkowym, łącząca Lublin i Grabownicę Starzeńską, województwo podkarpackie. Droga stanowi łącznik między województwami lubelskim i podkarpackim (powiatem przeworskim).
• droga wojewódzka nr 855 – droga o długości ok. 39 km, łącząca Olbięcin (województwo lubelskie) i Stalową Wolę (województwo podkarpackie).
• droga wojewódzka nr 858 – droga o długości ok. 79 km, łącząca Zarzecze (województwo podkarpackie) i Szczebrzeszyn. Trasa relacji wschód-zachód, stanowi łącznik z powiatem niskim w województwie podkarpackim.
• droga wojewódzka nr 865 – droga o długości ok. 72 km, łącząca Jarosław (podkarpackie) i Bełżec w województwie lubelskim. Droga biegnie w południowo-wschodniej części województwa i łączy je z powiatem lubaczowskim w województwie podkarpackim.

Na terenie województwa lubelskiego kierowcy mają do dyspozycji łącznie 10 dróg krajowych oraz 66 dróg wojewódzkich.

Lista wszystkich dróg w województwie lubelskim

Drogowe przejścia graniczne

Z Białorusią:

• Sławatycze – Domaczewo – przejście graniczne położone w powiecie bialskim, w gminie Sławatycze, w miejscowości Sławatycze. Do przejścia po stronie polskiej prowadzi droga krajowa nr 63.
• Kukuryki – Kozłowiczy – przejście graniczne położone w powiecie bialskim, w gminie Terespol, w miejscowości Kukuryki. Do przejścia dochodzi polska droga krajowa nr 68 (w przyszłości autostrada A2).
• Terespol – Brześć – przejście graniczne położone w powiecie bialskim, w gminie Terespol, w miejscowości Terespol. Do przejścia dochodzi polska droga krajowa nr 2.

Z Ukrainą:

• Dołhobyczów – Uhrynów – przejście graniczne położone w powiecie hrubieszowskim, w gminie Dołhobyczów. Przejście położone jest w ciągu drogi wojewódzkiej nr 844.
• Dorohusk – Jagodzin – przejście graniczne położone w powiecie chełmskim, w gminie Dorohusk, w miejscowości Dorohusk. Do przejścia dochodzą polska droga krajowa nr 12 (w przyszłości droga ekspresowa S12).
• Hrebenne – Rawa Ruska – przejście graniczne położone w powiecie tomaszowskim, w gminie Lubycza Królewska. Do przejścia dochodzi polska droga krajowa nr 17 (w przyszłości droga ekspresowa S17).
• Zosin – Uściług – przejście graniczne położone w powiecie hrubieszowskim, w gminie Horodło, w miejscowości Zosin. Do przejścia dochodzi polska droga krajowa nr 74.

Walory turystyczne regionu

Do najciekawszych obszarów turystycznych województwa lubelskiego zalicza się powiat puławski (Puławy, Kazimierz Dolny, Nałęczów), tereny Roztocza, Równinę Łęczyńsko-Włodawską oraz miasta Zamość i Lublin. Z powodu niedostatecznej infrastruktury turystycznej walory województwa nie są w pełni wykorzystywane. Do terenów szczególnie interesujących i najczęściej odwiedzanych przez turystów należy obszar w trójkącie Puławy, Kazimierz Dolny, Nałęczów. Obszar ten przecina przełomowa dolina Wisły ze skalnymi zboczami, stromo opadającymi ku rzece. Centralnym punktem tego regionu jest Kazimierz Dolny, tłumnie odwiedzana miejscowość turystyczna i wypoczynkowa (zabytkowa architektura, szlaki piesze, w zimie trasa narciarska). Położony niedaleko Nałęczów jest jedynym uzdrowiskiem województwa (specjalizuje się w leczeniu chorób serca). Równie pięknym, choć nieco bardziej odludnym, rejonem jest Roztocze z Roztoczańskim Parkiem Narodowym) – zróżnicowany krajobrazowo wyżynny wał. Znajdują się tam głębokie doliny z licznymi miniaturowymi wodospadami oraz wzgórza ostańcowe. Głównymi ośrodkami letniskowymi są tu Susiec, Krasnobród i Zwierzyniec. Niedaleko Roztocza znajdują się duże kompleksy leśne – Puszcza Solska i Lasy Janowskie.
Na podmokłej Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej ruch turystyczny koncentruje się wokół występujących tu jezior oraz w miejscowościach: Firlej, Włodawa. W zachodniej części Równiny utworzono Poleski Park Narodowy, będący miniaturą tundry i lasotundry, gdzie znajduje się największe w Europie siedlisko żółwia błotnego.
Największe skupiska obiektów zabytkowych znajdują się w Zamościu, Lublinie i Kazimierzu Dolnym. Do najcenniejszych zabytków zalicza się zespół zabudowań w granicach dawnej twierdzy w Zamościu (wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO), średniowieczną kaplicę zamkową św. Trójcy w Lublinie, zespół urbanistyczny Kazimierza Dolnego. W regionie stosunkowo niewiele jest obiektów średniowiecznych. Dominują budowle z okresów renesansu, manieryzmu i baroku. Licznie reprezentowane jest budownictwo sakralne (kościoły i klasztory w Chełmie, Zamościu, Lublinie, Kazimierzu, Uchaniach, Krasnobrodzie, Gołębiu i Kraśniku). Zachowały się cenne zespoły pałacowo-parkowe: Potockich w Radzyniu Podlaskim, Zamojskich w Kozłówce oraz Czartoryskich w Puławach. W stanie ruiny przetrwał renesansowy zamek Firlejów w Janowcu.
Na Lubelszczyźnie znajdują się liczne cerkwie (Hrebenne, Chełm) i synagogi (Zamość, Łęczna, Kazimierz Dolny). Przykładem wielowiekowej koegzystencji kilku narodów jest Włodawa, gdzie w bliskim sąsiedztwie stoją kościół, cerkiew i synagoga. Na Lubelszczyźnie znajdują się dwa znane ośrodki pielgrzymkowe: katolicki w Kodniu oraz prawosławny w Jabłecznej.