Drogi w województwie podlaskim

Położenie, podział administracyjny, miasta, powiaty województwa podlaskiego

Województwo podlaskie zajmuje powierzchnię 20187 km km (6,5% powierzchni Polski) i jest jednym z najsłabiej zaludnionych województw w Polsce. Ma 1,193 mln. Mieszkańców, na 1 km kw. przypada 61 osób (średnia krajowa to 124 osoby). Województwo należy do słabo zurbanizowanych – 57,8% ludności podlaskiego mieszka w miastach (średnia krajowa do 61,9%). Największą aglomeracją miejską Białystok, zdecydowanie dominujący nad pozostałymi miastami. Region charakteryzuje się największym kraju zróżnicowaniem struktury narodowościowej i wysokim udziale mniejszości narodowych kultywujących swoje tradycje. Najliczniejszą grupę stanowią Białorusini i Litwini. Na obrzeżach Puszczy Knyszyńskiej niewielkie społeczności tworzą Tatarzy a w rejonie Suwałk mieszka ludność pochodzenia rosyjskiego. Występuje też tu najliczniejsze w Polsce skupisko ludności prawosławnej (ok. 0,3 mln).

Województwo podlaskie znajduje się na terenie Niziny Podlaskiej, Pojezierza Suwalskiego i Niziny Mazowieckiej. Najwyższe wzniesienia występują na północy, gdzie dominuje krajobraz pagórkowaty pojezierny. W środkowej i południowej części województwa przeważają równiny, urozmaicone wcinającymi się w nie kotlinami i dolinami rzek.

Województwo graniczy z:

• Białorusią (z obwodami brzeskim i grodzieńskim), od wschodu, na długości 236,3 km,
• Litwą (z okręgami mariampolskim i olickim), od północy, na długości 100,3 km,
• województwem lubelskim, od południa, na długości 3,9 km,
• województwem mazowieckim, od zachodu i południowego-zachodu, na długości 345,7 km,
• województwem warmińsko-mazurskim, od północy i północnego-zachodu, na długości 220,4 km.

W skład województwa podlaskiego wchodzi 17 powiatów, w tym 3 miasta na prawach powiatów (Białystok, Łomża i Suwałki) oraz 118 gmin. Na terenie województwa znajduje się 40 miast, a największe z nich to Białystok (295 tys. mieszkańców), Suwałki (69 tys.), Łomża (63 tys.), Augustów (31 tys.) i Bielsk Podlaski (26 tys.).

Mapa drogowa województwa podlaskiego

Główną drogą województwa podlaskiego jest krajowa droga nr 8 wraz z etapami, gdzie występuje jako droga ekspresowa S8. Przecina ona województwo podlaskie z północy na południe, łącząc je z sąsiednim – województwem mazowieckim. Przez całą długość podlaskiego odcinka (czyli ok. 240 km) krajowa 8-ka wiedzie fragmentem trasy europejskiej pośredniej E67, łączącej Europę Środkową z Finlandią, która na odcinku od Helsinek do Warszawy nazywana jest Via Baltica. 8-ka prowadzi od przejścia granicznego z Litwą z Budzisku na południowy-zachód a opuszcza województwo podlaskie tuż przed Ostrowią Mazowiecką. Podlaskie nie posiada autostrad, GDDKiA buduje (i planuje) jednak drogi ekspresowe na tym terenie. Oprócz wymienionej już S8-ki, która została oddana do użytku kierowców na odcinku Jeżewo – Białystok oraz w okolicach Zambrowa, jako jego obwodnica (pozostałe etapy: od granicy województwa do obwodnicy Zambrowa i od niej do Jeżewa są budowie), w fazie planów pozostaje droga ekspresowa S19 (ma przebiegać wzdłuż linii dzisiejszej krajowej 19-ki, czyli od przejścia granicznego z Białorusią w Kuźnicy do wylotu z województwa na Białą Podlaską). Droga ekspresowa S61 służy kierowcom jedynie jako część 34-km obwodnicy Augustowa (oddanej do użytku w listopadzie 2014 r.) oraz na 6,5-km fragmencie w okolicy Stawisk (obwodnica miasta). Pozostałe odcinki drogi są albo budowane (8-km odcinek obwodnicy Szczuczyna), albo w trakcie przetargu (obwodnica Suwałk – niecałe 13 km), albo w przygotowaniu (ponad 150 km, w tym obwodnica Łomży). Najważniejsze drogi krajowe województwa to te, które doczekały się lub (być może) doczekają się swoich ekspresowych odpowiedników, czyli 8, 16, 19 i 61. Sieć „krajówek” uzupełniają drogi nr: 58, 62, 63, 64, 65 i 66.

Wśród dróg krajowych i wojewódzkich najważniejszymi powiązaniami z województwami ościennymi są:

• droga krajowa nr 8 – droga łącząca granicę państwa z Czechami w Kudowie-Zdroju (województwo dolnośląskie) z granicą państwa z Litwą w Budzisku. 8-ka łączy podlaskie z województwem mazowieckim (powiatem ostrowskim) a pośrednio także z łódzkim, wielkopolskim i dolnośląskim. Jest częścią drogi międzynarodowej E67. Na terenie województwa podlaskiego przecina się ze wszystkimi drogami krajowymi oprócz 62-ki. Długość podlaskiego odcinka (wraz z fragmentami drogi S8) to 240 km.
• droga krajowa nr 16 – droga o długości ok. 395 km pomiędzy granicą państwa z Litwą w Ogrodnikach i Dolną Grupą (droga krajowa nr 91) w województwie kujawsko-pomorskim. Droga przecina województwo horyzontalnie i łączy je z województwem warmińsko-mazurskim (powiat ełcki). W Augustowie droga przecina się z nową obwodnicą miasta (S61 i DK8). Długość podlaskiego odcinka to 68 km.
• droga krajowa nr 19 – bardzo ważna dla wschodniej Polski droga krajowa o długości 585 km, przebiegająca południkowo przez województwa: podlaskie, mazowieckie, lubelskie oraz podkarpackie, łącząca trzy aglomeracje we wschodniej Polsce: białostocką, lubelską oraz rzeszowską. Droga jest korytarzem europejskim łączącym Słowację z krajami nadbałtyckimi. 19-ka krzyżuje się na terenie województwa podlaskiego z krajowymi 8-ką, 62-ką, 65-ką i 66-ką. Przebiega od polsko-białoruskiej granicy w Kuźnicy m.in. przez Sokółkę, Białystok, Bielsk Podlaski i Siemiatycze a opuszcza podlaskie wjeżdżając do powiatu bialskiego w województwie lubelskim. Długość podlaskiego odcinka 19-ki to niemal 200 km.
• droga krajowa nr 58 – droga o długości 149 km łącząca Szczuczyn i Olsztynek, województwo warmińsko-mazurskie. Tuż po wyjechaniu ze Szczuczyna droga wpada do województwa warmińsko-mazurskiego (powiat piski). Długość podlaskiego odcinka to niewiele ponad 5 km.
• droga krajowa nr 61 – droga o długości ok. 257 km, łącząca Warszawę z Augustowem, biegnąca równolegle z drogą nr 8. Opuściwszy Augustów droga mija m.in. Grajewo i Łomżę a opuszcza podlaskie wpadając do powiatu ostrołęckiego w województwie mazowieckim. 61-ka przecina się m.in. z krajowymi 58-ką, 63-ką, 64-ką i 65-ką a w samym Augustowie (który omija jako ekspresowa S61) także z 8-ką i 16-ką. Długość podlaskiego odcinka drogi to 129 km.
• droga krajowa nr 62 – droga o długości ok. 361 km, łącząca Siemiatycze (DK19) ze Strzelnem (województwo kujawsko-pomorskie). Droga ma niewielkie znaczenie dla międzywojewódzkich połączeń – jej długość od miejsca startu do granicy z województwem mazowieckim (powiatem sokołowskim) to 22 km.
• droga krajowa nr 63 – kolejna ważna droga krajowa dla północno-wschodniej Polski, przebiegająca przez województwa: województwo warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie i lubelskie, łącząca miejscowość Perły (gdzie powstać ma przejście graniczne Perły-Kryłowo z Federacją Rosyjską) oraz przejście graniczne Sławatycze-Domaczewo z Białorusią w województwie lubelskim. Cała droga ma ok. 410 km długości. 63-ka mija m.in. Kolno, Łomżę i Zambrów a przecina się z ekspresową S8-ką (obwodnica Zambrowa) a także krajowymi 61-ką (w Łomży), 66-ką (w okolicach Zambrowa). Długość podlaskiego odcinka drogi to 90 km.
• Droga krajowa nr 64 - drooga długości ok. 47 km łącząca miejscowości Piątnica koło Łomży i Stare Jeżewo. Droga biegnie w całości przez przez województwo podlaskie i mija miejscowości Wizna, Zawady.
• droga krajowa nr 65 – droga o długości ok. 224 km, łącząca Gołdap na granicy z Rosją (obwód kaliningradzki) w województwie warmińsko-mazurskim z Bobrownikami na granicy z Białorusią. Droga na swej trasie przez województwo podlaskie mija m.in. Białystok i Grajewo i przecina się z ekspresową drogą S8 oraz krajową 19-ką w Białymstoku oraz krajową 61-ką w Grajewie. Do województwa warmińsko-mazurskiego wpada w powiecie ełckim, nieopodal wsi Prostki. Długość podlaskiego odcinka drogi to 132 km.
• droga wojewódzka nr 651 – droga o długości ok. 81 km łącząca Sejny z Gołdapią, województwo warmińsko-mazurskie.
• droga wojewódzka nr 653 – droga o długości 74 km, łącząca krajową 65-kę w Sedrankach koło Olecka (warmińsko-mazurskie) z krajową 16-ką w Poćkunach.
• droga wojewódzka nr 655 – droga o długości 120 km, łączącą wojewódzką drogę nr 651 w Rutce-Tartaku z krajową 63-ką w miejscowości Kąp koło Giżycka z (warmińsko-mazurskie).
• droga wojewódzka nr 677 – droga o długości ok. 43 km łącząca Łomżę i Ostrów Mazowiecką, województwo mazowieckie.

Sieć dróg w województwie podlaskim składa się z 10 dróg krajowych i 32 dróg wojewódzkich.

Lista wszystkich dróg na Podlasiu

Drogowe przejścia graniczne

Z Republiką Białorusi:

• Białowieża-Piererow – drogowe przejście graniczne położone w powiecie hajnowskim, w gminie Białowieża.
• Bobrowniki-Bierestowica – drogowe przejście graniczne położone w powiecie białostockim, w gminie Gródek, w miejscowości Bobrowniki. Do przejścia prowadzi po stronie polskiej droga krajowa nr 65.
• Kuźnica Białostocka-Bruzgi – drogowe przejście graniczne położone w powiecie sokólskim, w gminie Kuźnica, w miejscowości Kuźnica. Do przejścia dochodzi droga krajowa 19.
• Połowce-Pieszczatka – drogowe przejście graniczne położone w powiecie hajnowskim, w gminie Czeremcha, w miejscowości Połowce. Do przejścia dochodzi droga krajowa nr 66.

Z Republiką Litewską

Przejścia graniczne zostały zlikwidowane w dniu 21 grudnia 2007 na mocy układu z Schengen, ale istnieje możliwość ich czasowego przywrócenia:

• Budzisko-Kalwarija – drogowe przejście graniczne położone w powiecie suwalskim, w gminie Szypliszki, w miejscowości Budzisko. Znajdowało się na europejskiej trasie E67 (Via Baltica, DK8).
• Ogrodniki-Lazdijai – drogowe przejście graniczne położone w powiecie sejneńskim, w gminie Sejny, w miejscowości Ogrodniki. Od polskiej strony prowadzi do niego droga krajowa nr 16.
• Berżniki-Kapčiamiestis – drogowe przejście graniczne położone w powiecie sejneńskim, w gminie Sejny, w miejscowości Berżniki.

Walory turystyczne regionu

Walory województwa to: czyste środowisko, liczne jeziora, naturalne kompleksy leśne oraz możliwości wypoczynku z dala od zatłoczonych modnych kurortów. Ruch turystyczny koncentruje się głównie w północnej części regionu, na obszarze pojezierzy. Liczne, połączone rzekami malownicze jeziora o urozmaiconej linii brzegowej, dają doskonałe warunki do uprawiania turystyki wodnej. Najważniejszym ośrodkiem pasa pojezierzy jest Augustów, jedyne w regionie uzdrowisko położone na skraju Puszczy Augustowskiej, następnie Wigry, Rajgród i Sejny. Na terenie województwa podlaskiego istnieją 4 parki narodowe, w tym najstarszy w Polsce Białowieski Park Narodowy, a także o największej powierzchni, czyli Biebrzański Park Narodowy. Dwa pozostałe parki narodowe to wigierski i narwiański. Atrakcją turystyczną na skalę europejską jest Puszcza Białowieska – największy w kraju zespół pierwotnego lasu mieszanego z licznymi okazami starych drzew oraz wieloma gatunkami zwierząt, między innymi żubrów, tarpanów, rysi. W najcenniejszej części, która od czasów średniowiecza była terenem łowów królewskich utworzono Białowieski Park Narodowy (wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO). Nienaruszone przez człowieka pozostały również zabagnione doliny Biebrzy i Narwi – tereny dla specjalistycznej turystyki wodnej. Dla Knyszyńskiego Parku Krajobrazowego bazę wypadową stanowi Supraśl.

Osobliwością regionu są mniejszości narodowe: białoruska, litewska i tatarska – tworzące mozaikę kulturową. Na terenach zamieszkałych przez ludność prawosławną znajduje się wiele cerkwi (Białystok, Siemiatycze, Drohiczyn, Hajnówka). W Grabarce lokalizowane jest sanktuarium pielgrzymkowe, które ma dla wyznawców prawosławia w Polsce podobne znaczenie jak Częstochowa dla katolików. Dużą wartość krajoznawczą mają miejscowości, w których żyją polscy muzułmanie (potomkowie Tatarów osadzonych tutaj przez Jana III Sobieskiego; obecnie ok. 1,5 tysiąca). W Tykocinie – niegdyś jednym z największych skupisk Żydów w tym rejonie – ocalała synagoga. Zabytkiem techniki jest Kanał Augustowski – wybitne dzieło inżynierskie z 1. połowy XIX w., dawniej wykorzystywany do spławu drewna, dziś szlak turystyczny.