Drogi w województwie warmińsko-mazurskim

Położenie, podział administracyjny, miasta, powiaty województwa warmińsko-mazurskiego

Województwo warmińsko-mazurskie zajmuje powierzchnię 24 173 km kw (co stanowi 7,7% powierzchni Polski i daje 4. miejsce w kraju). Jest najsłabiej zaludnionym województwem w Polsce – ma 1,45 mln mieszkańców (3,8% ludności Polski), więc na 1 km kw przypada niecałe 60 osób (średnia krajowa to 124 osoby. Województwo należy do przeciętnie zurbanizowanych. W miastach mieszka niemal 60% ludności (średnia krajowa to prawie 62%). Ośrodkiem administracyjnym i największym miastem województwa jest Olsztyn.

Województwo warmińsko-mazurskie obejmuje należącą do Polski południową część historycznych Prus. Składają się na nią przede wszystkim: Warmia, Mazury, Prusy Górne i Dolne, części Powiśla i Żuław Wiślanych a także niewielki skrawek Suwalszczyzny. Południowa i wschodnia granica województwa warmińsko-mazurskiego pokrywa się w większości miejsc z dawnymi granicami Prus (Wschodnich, Książęcych i Królewskich).
Ukształtowanie powierzchni województwa ma charakter wybitnie nizinny (średnia wysokość to 126,4 m n.p.m.). Najwyższym punktem jest wierzchołek Dylewskiej Góry – 312 m n.p.m. Najniższym punktem jest brzeg Zalewu Wiślanego – 0 m n.p.m. Znaczna część województwa znajduje się na Pojezierzu Mazurskim. Województwo warmińsko-mazurskie nazywane jest "Krainą Tysiąca Jezior", choć to niezbyt trafne określenie. Jezior tych znajduje się tam bowiem pond 3000, w tym 2000 o powierzchni przekraczającej 1 ha. Największe z nich to: Śniardwy (109,7 km²) i Mamry (102,3 km²). Najdłuższe to Jeziorak (27 km długości, 32 km²) na Pojezierzu Iławskim. Najgłębsze jeziora to: Hańcza (108,5 m), Wigry (73 m) i Wuksniki (68 m). Województwo leży w dorzeczu Wisły i rzek pobrzeża Bałtyku. Główne rzeki to: Pasłęka. Łyna i Drwęca. Na północnym-zachodzie warmińsko-mazurskie styka się z Zalewem Wiślanym. Z pozostałych stron województwo graniczy z:

• Rosją (Obwodem Kaliningradzkim), na północy, na długości 208,3 km,
• województwem kujawsko-pomorskim, na południowym-zachodzie, na długości 125,8 km,
• województwem mazowieckim, na południu, na długości 210,9 km,
• województwem podlaskim, na wschodzie, na długości 220,4 km,
• województwem pomorskim, na zachodzie, na długości 191,4 km.

W skład województwa warmińsko-mazurskiego wchodzi 21 powiatów, w tym dwa miasta na prawach powiatów (Olsztyn i Elbląg). W skład powiatów z kolei wchodzi 116 gmin (16 miejskich, 33 miejsko-wiejskie i 67 wiejskich). W granicach województwa znajduje się 49 miast. Największymi są Olsztyn (175 tys. mieszkańców), Elbląg (ponad 122 tys.), Ełk (60 tys.) i Iława (33 tys.).

Mapa drogowa województwa warmińsko-mazurskiego

Najważniejszą osią drogową województwa warmińsko-mazurskiego jest droga krajowa nr 7, wchodząca w skład europejskiej drogi E77, biegnącej z kontynentalnej Rosji (z Pskowa) przez Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Słowację aż do węgierskiego Budapesztu. Długość całej trasy to 1690 km, w warmińsko-mazurskim E77 ma taką długość jak krajowa 7-ka w tym województwie, czyli 152 km. Drugą drogą klasy międzynarodowej w województwie warmińsko-mazurskim jest droga E28, która z północy do Elbląga biegnie wraz z E77, tam się rozdzielają a E28 kieruje się ekspresową S22-ką w kierunku polsko-rosyjskiego przejścia granicznego w Grzechotkach. Długość warmińsko-mazurskiego fragmentu drogi E28 wynosi 66 km.

Na kilku odcinkach krajowej 7-ki GDDKiA zdążyła już przebudować jezdnie i przystosować dawną drogę krajową do warunków drogi ekspresowej. S7-ka powstała w ten sposób na odcinkach Elbląg - Miłomłyn (prawie 60 km w tym obwodnice Elbląga i Miłomłyna) i Olsztynek - Nidzica – ponad 30 km. Trwa już budowa drogi od Nidzicy do granicy województwa, pozostałe odcinki na etapie przetargów. Kolejna istniejąca – tym razem już w całości – droga ekspresowa w województwie warmińsko-mazurskim to S22. Biegnie ona z Elbląga (węzeł Elbląg-Wschód) wprost do polsko-rosyjskiego przejścia granicznego w Grzechotkach (to właśnie nią wiedzie międzynarodowa E28-ka). Długość całej drogi ekspresowej S22 wynosi niewiele ponad 50 km. Droga ekspresowa S51 jest gotowa jedynie na krótkim odcinku obwodnicy Olsztynka. Pozostały odcinek do Olsztyna jest w budowie. Wkrótce ruszy też budowa całej obwodnicy Olsztyna, a jaj południowy odcinek dołączony zostanie do drogi S51. Droga ekspresowa S61 będzie stanowić część drogi międzynarodowej E67 oraz trasy Via Baltica. Ma prowadzić od granicy z Litwą w Budzisku do Ostrowi Mazowieckiej, gdzie połączy się z drogą ekspresową S8. Droga ma przebiegać przez południowo-wschodnią część województwa warmińsko-mazurskiego i stanowić obejście Ełku. Nie są znane konkretne terminy realizacji tej inwestycji.

Wśród dróg krajowych i wojewódzkich najważniejszymi powiązaniami z województwami ościennymi są:

• droga krajowa nr 7 – droga o długości ok. 520 km, łącząca Żukowo koło Gdańska z granicą państwa ze Słowacją w Chyżnem, województwo małopolskie; warmińsko-mazurski odcinek drogi to 152 km; droga łączy województwo zarówno z województwem pomorskim, jak i mazowieckim; przebiega m.in. przez Elbląg (gdzie przecina ekspresową S22-kę), Ostródę (drogi krajowe nr 15 i 16), Olsztynek (S51, krajowa 58-ka) i Nidzicę (wojewódzkie drogi nr 545 i 604).
• droga krajowa nr 15 – droga o długości ok. 395 km wiodąca z Ostródy do Trzebnicy, województwo dolnośląskie; warmińsko-mazurski odcinek drogi to 53 km; droga jest łącznikiem województwa przede wszystkim z kujawsko-pomorskim, ale także z kolejnymi – wielkopolskim i dolnośląskim; w obrębie warmińsko-mazurskiego droga przejeżdża m.in. przez Nowe Miasto Lubawskie (wojewódzka 538-ka), w Ostródzie droga spotyka krajowe 7-kę i 16-kę.
• droga krajowa nr 16 – droga o długości ok. 395 km pomiędzy Dolną Grupą (droga krajowa nr 91), województwo kujawsko-pomorskie i granicą państwa z Litwą w Ogrodnikach, województwo podlaskie; droga przecina warmińsko-mazurskie na osi wschód-zachód, łącząc je zarówno z województwem kujawsko-pomorskim (na zachodzie) jak i podlaskim (na wschodzie); droga przecina m.in. Iławę (DW 521 i 536), Ostródę (krajowe 7-ka i 15-ka), Olsztyn (S51, DK 53), Biskupiec (DK 57), Mrągowo (krajowa 59-ka) i Ełk (DK 65); długość odcinka wchodzącego w skład województwa warmińsko-mazurskiego to 279 km.
• droga krajowa nr 22 – droga o długości ok. 460 km, łącząca granicę państwa z Niemcami w Kostrzynie nad Odrą, województwo lubuskie z Elblągiem; w Elblągu, gdzie 22-ka przechodzi w ekspresową S22-kę droga rozpoczyna swój długi bieg aż do niemieckiej granicy; jednak trasa 22-ki od Elbląga do granicy z województwem pomorskim to zaledwie 15 km.
• droga krajowa nr 53 – droga o długości ok. 123 km, łącząca Olsztyn z Ostrołęką; trasa biegnie na południe od stolicy województwa w kierunku granicy z województwem mazowieckim; na 80-kilometrowym odcinku do tejże granicy 53-ka mija m.in. Szczytno (DK 57 i 58).
• droga krajowa nr 57 – droga o długości ok. 188 km, łącząca Bartoszyce (odbija od DK 51 na południe od miasta) z Pułtuskiem (woj. mazowieckie); trasa przecina województwo warmińsko-mazurskie wertykalnie, kieruje się na południe w kierunku granicy z województwem mazowieckim; długość odcinka w granicach warmińsko-mazurskiego to 113 km; 57-ka mija m.in.: Biskupiec (DK 16) i Szczytno (DK 53 i 58).
• droga krajowa nr 58 – droga o długości ok. 149 km, łącząca Olsztynek ze Szczuczynem (województwo podlaskie); kolejna droga biegnąca horyzontalnie na wschód; niemal cała droga znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim (jedynie 5 km to fragment w podlaskim); droga przebiega przez Szczytno (DK 53 i 57), Stare Kiełbonki (DK 59) i Pisz (DK 63).
• droga krajowa nr 63 – droga o długości ok. 410 km, łącząca granicę państwa z Rosją koło miejscowości Rudziszki i granicę państwa z Białorusią w Sławatyczach, województwo lubelskie; bardzo istotna droga stanowiąca tranzyt między Obwodem Kaliningradzkim a Białorusią; dla województwa warmińsko-mazurskiego 63-ka jest łącznikiem z województwem podlaskim a dalej także z mazowieckim i lubelskim; długość warmińsko-mazurskiego fragmentu drogi to 114 km; 63-ka biegnie przez Giżycko (DK 59), Orzysz (DK 16) i Pisz (DK 58).
• droga krajowa nr 65 – droga o długości ok. 224 km, łącząca Gołdap na granicy z Rosją (Obwód Kaliningradzki) z Bobrownikami na granicy z Białorusią w województwie podlaskim; na 92-kilometrowym odcinku pomiędzy granicą z Rosją a granicą z województwem podlaskim 65-ka mija przede wszystkim Olecko (DW 653 i 655) oraz Ełk (DK 16).
• droga wojewódzka nr 538 – droga długości 119 km łącząca Radzyń Chełmiński (województwo kujawsko-pomorskie) z Rozdrożem; długość 538-ki w województwie warmińsko-mazurskim wynosi 90 km
• droga wojewódzka nr 541 – droga o długości 124 kilometrów łącząca Lubawę z Dobrzyniem nad Wisłą (kujawsko-pomorskie); początkowy odcinek od Lubawy do granicy z województwem mazowieckim ma długość 38 km.
• droga wojewódzka nr 544 – droga o długości 162 km łącząca Brodnicę (DK 15, woj. kujawsko-pomorskie) z Ostrołęką (woj. mazowieckie); droga przecina województwo warmińsko-mazurskie w jego południowo-zachodniej części na odcinku ponad 55 km.
• droga wojewódzka nr 651 – droga o długości ok. 81 km łącząca Gołdap, województwo warmińsko-mazurskie i Sejny, województwo podlaskie.
• droga wojewódzka nr 653 – droga o długości 74 km, łącząca Sedranki koło Olecka (DK 65) z krajową 16-ką w Poćkunach (woj. podlaskie).
• droga wojewódzka nr 655 – droga o długości 120 km, łączącą krajową 63-kę w miejscowości Kąp koło Giżycka z wojewódzką drogą nr 651 w Rutce-Tartaku (podlaskie).

Pozostałe drogi krajowe województwa warmińsko-mazurskiego o mniejszym znaczeniu dla międzywojewódzkich relacji drogowych:

• DK 51 – droga o długości ok. 122 km; stanowi ważny szlak komunikacyjny w województwie warmińsko-mazurskim, ponieważ łączy najważniejsze polsko-rosyjskie przejście graniczne w Bezledach z zespołem miejskim Olsztyna oraz drogą ekspresową S7, do której dochodzi w Olsztynku. Wkrótce zostanie dostosowana do parametrów drogi ekspresowej pomiędzy Olsztynkiem i Olsztynem.
• DK 54 – droga o długości ok. 18 km, łącząca krajową 22-kę na węźle Braniewo-Południe koło Chruściela z przejściem granicznym z Rosją Gronowo-Mamonowo.
• DK 59 – droga o długości ok. 90 km, łącząca Giżycko z Rozogami.

W województwie warmińsko-mazurskim pod ruchem jest utrzymywana przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Olsztynie sieć 52 dróg wojewódzkich o łącznej długości 2,1 tys. km.

Lista dróg w województwie warmińsko-mazurskim

Drogowe przejścia graniczne

Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego funkcjonują cztery drogowe przejścia graniczne z Federacją Rosyjską (Obwodem Kaliningradzkim):

• Gronowo – Mamonowo
• Grzechotki – Mamonowo
• Bezledy – Bagrationowsk
• Gołdap – Gusiew

Walory turystyczne regionu

Ze względu na walory przyrodnicze województwo warmińsko-mazurskie jest jednym z najbardziej atrakcyjnych regionów turystycznych w Polsce. Liczne malownicze jeziora otoczone kompleksami leśnymi dają możliwość uprawiania sportów wodnych oraz wędkowania. Najliczniej odwiedzanym obszarem jest Kraina Wielkich Jezior Mazurskich o unikatowych walorach przyrodniczych. W jej obrębie utworzono Mazurski Park Krajobrazowy. Do najbardziej znanych wypoczynkowych miejscowości żeglarskich w tym rejonie należą Giżycko, Mikołajki, Ruciane-Nida i Węgorzewo. Jeziora i rzeki połączone kanałami tworzą systemy szlaków wodnych: szlak Krutyni szlak Pasłęki, Łyny. Atrakcją turystyczną na skalę europejską jest zbudowany w XIX w. Kanał Elbląski łączący Elbląg z Ostródą poprzez liczne jeziora.

Duże znaczenie krajoznawcze ma pole bitwy pod Grunwaldem wraz z kompleksem muzealnym. Na północ od Elbląga natomiast, w miejscowości Kadyny rośnie największy w Polsce dąb (obwód pnia 11 m, wiek ok. 1000 lat).

Wśród zabytków województwa dominują obiekty średniowieczne. Charakterystyczne dla regionu są średniowieczne zamki krzyżackie i biskupie oraz częściowo zachowane mury obronne miast (Olsztyn, Nidzica, Reszel, Kętrzyn, Szczytno). Do najcenniejszych obiektów należy zespół katedralny we Fromborku oraz zamek biskupi w Lidzbarku Warmińskim. Licznie reprezentowane są kościoły gotyckie (Orneta, Olsztyn, Kętrzyn, Elbląg, Dobre Miasto). Ciekawostką krajoznawczą są ruiny bunkrów kwatery A. Hitlera w Gierłoży koło Kętrzyna zwanej wilczym szańcem.