Drogi w województwie wielkopolskim

Charakterystyka województwa wielkopolskiego

Województwo wielkopolskie zajmuje powierzchnię 29,8 tys. km kw., co stanowi 9,5% powierzchni Polski. Liczba mieszkańców to 3,5 mln (8,7% ludności naszego kraju). Gęstość zaludnienia to 112 osób/1 km kw. (jest nieco mniejsza od średniej krajowej – 124 osoby/1 km kw.). W miastach mieszka w sprawie 58% ludności, co daje wynik nieco niższy od krajowej średniej, która wynosi 61,9%. Głównym ośrodkiem administracyjnym i stolicą województwa jest Poznań a inne główne miasta wielkopolskiego to: Kalisz, Konin, Piła, Leszno.

Województwo wielkopolskie położone jest na obszarze Pojezierzy Południowobałtyckich i Nizin Środkowopolskich. Rzeźba terenu ukształtowana została pod wpływem dwóch ostatnich zlodowaceń: środkowopolskiego i bałtyckiego. Dominują płaskie lub faliste wysoczyzny i równiny (75-150 m). Są one urozmaicone (zwłaszcza w północnej i środkowej części województwa) równoleżnikowymi obniżeniami szerokich pradolin, ciągami pagórków morenowych, ostańcowymi wzgórzami, piaszczystymi wydmami oraz licznymi jeziorami. Północna część województwa (powyżej Noteci) leży na Pojezierzu Południowopomorskim. Noteć płynie Pradoliną Toruńsko-Eberswaldzką, która jest najniżej położonym obszarem regionu (30-75 m); składa się ona z Doliny Środkowej Noteci oraz piaszczystej Kotliny Gorzowskiej pokrytej lasami Puszczy Noteckiej. Całą środkową część regionu zajmuje Pojezierze Wielkopolskie (składające się z kilku mniejszych pojezierzy), Równiny Wrzesińskiej oraz biegnącego południkowo przełomowego odcinka Warty. Środkiem województwa przebiega równoleżnikowo Pradolina Warciańsko-Odrzańska, którą płyną odcinki Warty i Obry. Na zachodzie niewielki obszar zajmuje Pojezierze Leszczyńskie. W południowej części wielkopolskiego rozciąga się równinna Nizina Południowowielkopolska; niewielki obszar na południowym-zachodzie obejmuje część Obniżenia Milicko-Głogowskiego (Kotlina Milicka) oraz skrawek morenowego Wału Trzebnickiego (Wzgórza Ostrzeszowskie) z najwyższym wzniesieniem województwa – Kobylą Górą (284 m n.p.m.). Województwo wielkopolskie leży w dorzeczu Odry. Główne rzeki to: Warta, Noteć, Prosna, Obra, i

Gwda. Podmokłą dolinę Obry odwadnia system kanałów. Warta połączona jest z Notecią kanałami (Warta-Gopło i Ślesińskim) oraz ciągiem jezior. W północnej i środkowej części województwa występują liczne jeziora polodowcowe: rynnowe, moreny dennej i wytopiskowe (tzw. oczka). Do największych należą Powidzkie i zbąszyńskie. W wielu regionach występuje deficyt wody.

Lasy stanowią 25,3% ogólnej powierzchni województwa (średnia krajowa 28,4%). Największe kompleksy leśne znajdują się między liniami Warty i Noteci (Puszcza Notecka), na północ od Piły, na północ od Zbąszynia, między Krotoszynem i Ostrzeszowem oraz na północ i południe od Poznania (Puszcza Zielonka, Wielkopolski Park Narodowy).

Województwo wielkopolskie graniczy z województwami:

• dolnośląskim; na południu, na długości 223,6 km
• kujawsko-pomorskim; na północnym-wschodzie, na długości 404,1 km
• lubuskim; na zachodzie, na długości 285,8 km
• łódzkim; na wschodzie, na długości 282,5 km
• opolskim; na południu, na długości 48,3 km
• pomorskim; na północy, na długości 63,4 km
• zachodniopomorskim; na północy, na długości 196,3 km

Województwo wielkopolskie składa się z 34 powiatów, w tym czterech miast na prawach powiatu (Poznań, Leszno, Konin i Kalisz) i 226 gmin. W granicach województwa znajduje się 110 miast, a największe z nich to Poznań (547 tys. mieszkańców), Kalisz (104 tys.), Konin (77 tys.), Piła (74 tys.), Ostrów Wielkopolski (73 tys.) i Gniezno (70 tys.) i Leszno (64 tys.).

Najważniejsze drogi województwa wielkopolskiego

Zdecydowanie najważniejszą drogą o strategicznym znaczeniu dla województwa wielkopolskiego jest autostrada A2 (relacji wschód-zachód). Została ona oddana już do użytku na całej swojej długości w granicach województwa wielkopolskiego. Trasa zwana Autostradą Wolności, przecinająca wielkopolskie od granicy z województwem lubuskim (powiatem międzyrzeckim) do granicy z województwem łódzkim (powiat łęczycki) stanowi część drogi międzynarodowej E30 (która biegnie przez całą długość A2-ki w województwie), będącej najważniejszym europejskim szlakiem na osi wschód-zachód. Droga E30 zaczyna swój bieg w irlandzkim Cork, wiedzie przez Wielką Brytanię, Holandię, Niemcy, Polskę, Białoruś i dociera aż do rosyjskiego Omska. Polski odcinek ze Świecka do Kukuryków docelowo ma mieć długość 657 km. W granicach województwa łódzkiego autostrada A2 ma długość 210 km, łączy południowe obrzeża Poznania, Wrześnię i południe Konina.

Autostrada A2 w zimowej scenerii. Zdjęcie: AW SA.

Sieć dróg szybkiego ruchu uzupełniają drogi ekspresowe, których w wielkopolskim jest sporo, niestety, w większości albo na etapie projektowania, albo wciąż w budowie:

• Droga ekspresowa S5 – droga o długości docelowej ok. 400 km, łącząca Nowe Marzy (województwo kujawsko-pomorskie) z Wrocławiem. W wielkopolskim droga biegnie na linii północ-południe i istnieje w trzech fragmentach – od granicy z województwem dolnośląskim (powiat trzebnicki) do Kaczkowa (ok. 23 km), jako obwodnica Śmigla (4 km) i w ciągu Wschodniej Obwodnicy Poznania (węzeł Poznań-Wschód – węzeł Gniezno-Południe; ok. 34 km) – w sumie ok. 61 km. Do dyspozycji podróżnych jest także fragment S5-ki, gdzie biegnie ona trasą autostrady A2 na południu Poznania. Kolejne odcinki ekspresowej drogi S5 są albo w trakcie budowy, albo w trakcie przetargu, albo wciąż w fazie projektowania.
• Droga ekspresowa S8 – droga o długości docelowej ok. 560 km, łącząca Magnice koło Wrocławia z Białymstokiem, w województwie wielkopolskim droga biegnie na krótkim, 24-kilometrowym, odcinku na południu, w okolicach Kępna. S8-ka łączy województwo wielkopolskie z powiatem oleśnickim (dolnośląskie) i powiatem wieruszowskim (łódzkie).
• Droga ekspresowa S10 – droga o długości docelowej ok. 460 km, łącząca Szczecin z Siedlinem koło Płońska (województwo mazowieckie). W województwie wielkopolskim droga ma marginalne znaczenie. Funkcjonuje jedynie na 8-kilometrowym odcinku obwodnicy Wyrzyska (węzeł Łobżenica – węzeł Wyrzysk).
• Droga ekspresowa S11 – droga o długości docelowej ok. 550 km, łącząca Koszalin (województwo zachodniopomorskie) z Pyrzowicami (województwo śląskie). Droga jest w wielkopolskim bardzo poszatkowana i nie zachowuje ciągłości. W użytkowaniu są aktualnie: zachodnia Obwodnica Poznania, odcinek od Poznania do Kórnika oraz północna część obwodnicy Ostrowa Wielkopolskiego o długości ok. 6 km. Kolejne fragmenty S11-ki – południowa część obwodnicy Ostrowa Wielkopolskiego i obwodnica Jarocina są w trakcie budowy. W trakcie przetargu jest krótki odcinek na południu województwa stanowiący północną obwodnicę Kępna.

Obwodnica Ostrowa Wielkopolskiego - droga ekspresowa S11. Zdjęcie: GDDKiA.

Wśród dróg krajowych i wojewódzkich najważniejszymi powiązaniami z województwami ościennymi są:

• droga krajowa nr 5 – droga łącząca Nowe Marzy (autostrada A1), województwo kujawsko-pomorskie, z granicą państwa z Czechami w Lubawce (województwo dolnośląskie). Droga przecina województwo z północy na południe, łącząc wielkopolskie z powiatem żnińskim w kujawsko-pomorskim (z dolnośląskim łączy je oddany już do użytku fragment S5-ki). Na odcinkach, gdzie oddawana jest do użytku ekspresowa S5-ka droga traci ciągłość. W wielkopolskim mija Rawicz, Leszno, Kościan, Poznań i Gniezno; a jej długość w województwie łódzkim to ok. 122 km.
• droga krajowa nr 10 – droga łącząca granicę państwa z Niemcami w Lubieszynie (województwo zachodniopomorskie) i Płońsk (województwo mazowieckie). Droga przebiega w północnej części województwa, łącząca wielkopolskie z powiatami wałeckim (zachodniopomorskie) i nakielskim (kujawsko-pomorskie). 10-ka przebiega przez Piłę a jej długość w województwie łódzkim to ok. 47 km (bez krótkiego odcinka obwodnicy Wyrzyska, gdzie funkcjonuje już ekspresowa S10-ka).
• droga krajowa nr 11 – droga o długości ok. 596 km łącząca Kołobrzeg (województwo zachodniopomorskie) i Bytom (śląskie). Droga relacji północ-południe, na odcinkach, gdzie oddawana jest do użytku ekspresowa S11-ka droga traci ciągłość. 11-ka wpada do wielkopolskiego z powiatu szczecineckiego w województwie zachodniopomorskim a wylatuje wprost do kluczborskiego w opolskim. Jest to bardzo długa, strategiczna dla województwa droga, przecinająca jej w najdłuższy możliwy sposób – od punktu wysuniętego najdalej na północ do punktu wysuniętego najdalej na południe a mija takie miasta jak: Piła, Chodzież, Oborniki, Poznań, Kórnik, Środa Wielkopolska, Jarocin, Pleszew, Ostrów Wielkopolski, Ostrzeszów czy Kępno. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim (bez fragmentu od Kórnika do A2, gdzie ukończono już S11): ok. 341 km.
• droga krajowa nr 12 – droga o długości ok. 737 km łącząca granicę państwa z Niemcami w Łęknicy (województwo lubuskie) z granicą państwa z Ukrainą koło Dorohuska (województwo lubelskie). Droga relacji wschód-zachód, będąca łącznikiem wielkopolskiego z województwami lubuskim (nowosolski) na zachodzie i łódzkim (sieradzki) na wschodzie. 12-ka biegnie m.in. przez Leszno, Gostyń, Jarocin, Pleszew i Kalisz. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 174 km.
• droga krajowa nr 15 – droga o długości ok. 395 km pomiędzy Trzebnicą, województwo dolnośląskie i Ostródą, województwo warmińsko-mazurskie. Trasa relacji północ-południe, łącząca wielkopolskie z powiatami milickim (dolnośląskie) i mogileńskim (kujawsko-pomorskie). 15-ka mija m.in. Krotoszyn, Jarocin, Wrześnię i Gniezno.  Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 139 km.
• droga krajowa nr 22 – droga o długości ok. 460 km łącząca granicę państwa z Niemcami w Kostrzynie nad Odrą, województwo lubuskie z Elblągiem, województwo warmińsko-mazurskie. Droga przecinająca województwo wielkopolskie w jego północnej części (przebiega przez powiat złotowski), łączy wielkopolskie z województwami zachodniopomorskim (powiat wałecki) i pomorskim (powiat człuchowski). Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 38 km.
• droga krajowa nr 24 – droga o długości ok. 73 km łącząca Pniewy (województwo wielkopolskie) z drogą krajową nr 22 w Wałdowicach (województwo lubuskie). Po starcie z Pniew droga rusza na zachód i po 31 km dociera do granicy z powiatem międzyrzeckim w województwie lubuskim.
• droga krajowa nr 25 – droga o długości ok. 412 km łącząca Bobolice (województwo zachodniopomorskie) z Oleśnicą (województwo dolnośląskie). Droga relacji północ-południe, biegnąca przez Konin, Kalisz i Ostrów Wielkopolski we wschodniej części województwa, łączy wielkopolskie z województwami dolnośląskim (powiat oleśnicki) i kujawsko-pomorskim (powiat mogileński). Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 149 km.
• droga krajowa nr 32 – droga o długości ok. 157 km łącząca granicę państwa z Niemcami w Sękowicach koło Gubina (przejście Gubinek), województwo lubuskie, ze Stęszewem (wielkopolskie). Droga startuje w Stęszewie na południe od Poznania, kieruje się na zachód, mija Grodzisk Wielkopolski i Wolsztyn po czym dociera do granicy z województwem lubuskim (powiatem zielonogórskim). Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 65 km.
• droga krajowa nr 36 – droga o długości ok. 150 km łącząca Prochowice (województwo dolnośląskie) i Ostrów Wielkopolski. 36-ka biegnie w południowej części województwa, mija Krotoszyn, Miejską Górkę i Rawicz po czym wpada do powiatu górowskiego w dolnośląskim. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 79 km.
• droga krajowa nr 39 – droga o długości ok. 116 km łącząca Łagiewniki (województwo dolnośląskie) i Kępno. Droga startuje na południe na południowych przedmieściach Kępna i po 22 km wpada do powiatu namysłowskiego w województwie opolskim
• droga krajowa nr 72 – droga o długości ok. 170 km łącząca Konin i Rawę Mazowiecką (województwo łódzkie). Po stracie w Koninie droga kieruje się na południe, przecina A2-kę, mija Turek i wpada do powiatu poddębickiego w województwie łódzkim. Długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 48 km.
• droga krajowa nr 83 – droga o długości ok. 55 km łącząca Turek i Sieradz (województwo łódzkie). Trasa w Turku rusza na południe i po 25 km dociera do granicy z powiatem sieradzkim (łódzkie)
• droga krajowa nr 92 – droga pomiędzy Rzepinem, województwo lubuskie i miejscowością Kałuszyn, województwo mazowieckie. Droga jest alternatywą dla autostrady A2. Na odcinkach gdzie oddawana jest do ruchu autostrada, droga zmienia oznaczenie ze "starej 2" na 92. Podobnie jak autostrada, krajowa 92-ka ma przebieg na osi wschód-zachód; łączy Pniewy, Tarnowo Podgórne, Poznań, Swarzędz, Kostrzyn, Wrześnię, Słupcę Konin i Koło a wielkopolskie komunikuje z powiatami międzyrzeckim (lubuskie) i kutnowskim (łódzkie); długość odcinka drogi w województwie łódzkim: ok. 255 km.
• droga wojewódzka nr 160 – droga o długości ok. 130 km łącząca Suchań, województwo zachodniopomorskie i Miedzichowo, województwo wielkopolskie.
• droga wojewódzka nr 174 – droga o długości ok. 53 km łącząca Drezdenko, województwo lubuskie z drogą wojewódzką nr 178 koło Kuźnicy Czarnkowskiej, województwo wielkopolskie.
• droga wojewódzka nr 177 – droga o długości ok. 83 km łącząca Czaplinek, województwo zachodniopomorskie i Wieleń, województwo wielkopolskie.
• droga wojewódzka nr 188 – droga o długości ok. 67 km łącząca Człuchów, województwo pomorskie i Piłę.
• droga wojewódzka nr 199 – droga o długości ok. 30 km łącząca Skwierzynę, województwo lubuskie i Międzychód.
• droga wojewódzka nr 241 – droga o długości ok. 90 km łącząca Tucholę, województwo kujawsko-pomorskie i Rogoźno, województwo wielkopolskie.
• droga wojewódzka nr 251 – droga o długości ok. 81 km łącząca miejscowość Kaliska pod Wągrowcem, województwo wielkopolskie, z Inowrocławiem, województwo kujawsko-pomorskie.
• droga wojewódzka nr 269 – droga o długości ok. 59 km łącząca miejscowości Szczerkowo, województwo wielkopolskie i Kowal (A1), województwo kujawsko-pomorskie.
• droga wojewódzka nr 315 – droga o długości ok. 46 km łącząca Wolsztyn, województwo wielkopolskie i Nową Sól, województwo lubuskie.
• droga wojewódzka nr 323 – droga o długości ok. 64 km łącząca Leszno, województwo wielkopolskie i Lubin, województwo dolnośląskie.
• droga wojewódzka nr 449 – droga o długości ok. 70 km łącząca Syców, województwo dolnośląskie i Błaszki, województwo łódzkie; droga mija w wielkopolskim m.in. Ostrzeszów i Grabów Nad Prosną.
• droga wojewódzka nr 473 – droga o długości ok. 85 km łącząca Koło i Łask, województwo łódzkie.

W regionie istnieje mocno rozbudowana sieć 85 dróg wojewódzkich, którymi zarządza Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich.

Lista wszystkich dróg w województwie wielkopolskim

Walory turystyczne regionu

Ruch turystyczno-wypoczynkowy w województwie wielkopolskim koncentruje się głównie na obszarze Pojezierzy: Poznańskiego, Leszczyńskiego, Gnieźnieńskiego. Spośród licznych jezior wyróżniają się: Zbąszyńskie, Powidzkie, Niedzięgiel. Zazwyczaj jeziora mają kształt wąskich rynien; połączone ze sobą rzekami i kanałami tworzą szlaki wodne. Do najpopularniejszych miejscowości letniskowych należą: Sieraków, Zbąszyń, Wolsztyn, Boszkowo, Osieczna, Ślesin, Skorzęcin, Powidz, Zaniemyśl. Atrakcyjnym terenem rekreacyjno-wypoczynkowy są kompleksy leśne (z jeziorami): rozległa Puszcza Notecka, Wielkopolski Park Narodowy, oraz Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka. W Poznaniu przy Jeziorze Maltańskim (z torem regatowym) znajduje się stok narciarski o sztucznej nawierzchni, umożliwiający zjazdy przez cały rok. Popularnym szlakiem krajoznawczym jest Szlak Piastowski, przebiegający przez Ostrów Lednicki, Gniezno, Trzemeszno i Giecz. W Licheniu znajduje się znany ośrodek kultu maryjnego odwiedzany tłumnie przez pielgrzymów. Największym skupiskiem obiektów zabytkowych jest Poznań (między innymi Ostrów Tumski z gotycką katedrą, renesansowy ratusz, barokowy kościół farny).

Katedra w Gnieźnie. Zdjęcie: UM w Gnieźnie.

Za najcenniejszy zabytkek Wielkopolski uważa się katedrę w Gnieźnie o bogatym wyposażeniu wnętrza. Najstarsze ślady średniowiecznego budownictwa kamiennego (X w.) przetrwały na Ostrowie Lednickim oraz w Gieczu. Region posiada liczne kościoły średniowieczne: romańskie (Giecz, Stare Miasto koło Konina) i gotyckie (Gniezno, Poznań, Szamotuły, Konin). Zachowały się średniowieczne zamki (Szamotuły, Gosławice, Sieraków) lub ich ruiny (Ostrzeszów, Koło). Z okresu renesansu, oprócz poznańskiego ratusza, pochodzi kościół w Sierakowie oraz zamek w Gołuchowie. Architekturę barokową reprezentują liczne kościoły i zespoły klasztorne (Ląd, Gostyń, Poznań, Leszno, Kalisz) oraz zespoły pałacowo-parkowe (Rydzyna, Rogalin, Ciążeń). W Kórniku znajduje się rezydencja Działyńskich – zamek przebudowany w XIX w. w stylu gotyku angielskiego (z cennym parkiem). Ludowe budownictwo regionalne zgromadzono w Wielkopolskim Parku Etnograficznym w Lednogórze (nad jeziorem Lednica). W Lednogórze także znajduje się Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.