GDDKIA wyjaśnia dlaczego chce budować S16 Mrągowo – Ełk. Via Mazuria jako alternatywa dla S16?

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad przygotowuje się do realizacji drogi ekspresowej S16, która połaczy Ełk z Mrągowem, drogę S19 (via Carpatia) w Białymstoku z S61 (via Baltica) w Ełku i dalej z obwodnicą Olsztyna w ciągu S51. Niestety z planów wynika, że ekspresowa, czteropasowa trasa przetnie serce pięknych Mazur. Dlatego przeciwko budowie S16-ki protestują ekolodzy, mieszkańcy i samorządowcy. Z kolei kierowcy i część regionu chce jak najszybszej jej budowy, bo zapewni ona bezpieczeństwo, komfort podrózowania i rozwój gospodarczy. Dlaczego Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych podejmuje się budowy trasy S16 Mrągowo – Ełk i nie chce budowy trasy Via Mazuria? 

Ruch drogowy na terenie Mazur jest obecnie rozproszony pomiędzy drogi krajowe nr 16, 59 i 58 oraz drogi wojewódzkie nr 610, 656 i 655. Drogi te posiadają niskie parametry techniczne i w większości od lat nie były modernizowane. Są kręte, przebiegają przez tereny zurbanizowane, bardzo blisko zabudowy mieszkaniowej. Drogi te przebiegają również przez bardzo cenne przyrodniczo obszary Mazurskiego Parku Krajobrazowego, Puszczy Piskiej oraz Ostoi Piskiej.

Jak wyjaśnia GDDKIA, celem budowy przyszłej drogi S16 jest zebranie ruchu z tych dróg i skanalizowanie go w jednym, nowoczesnym i bezpiecznym korytarzu transportowym, który połączy kluczowe ośrodki regionu oraz zepnie w spójną sieć istniejące drogi, usprawniając lokalne połączenia. Budowa drogi ma wpłynąć na zmniejszenie ruchu na istniejącej DK16, oraz na DK59 Mrągowo - Ryn - Giżycko oraz DK58 Stare Kiełbonki - Ruciane Nida - Pisz.

- Gdyby udało się w 2027 r. wybudować S16 między Mrągowem a Ełkiem, natężenie ruchu na tym odcinku wynosiłoby od 9 do 12 tys. pojazdów na dobę. Natomiast w 2035 r. prognozowany ruch wynosiłby ok. 18 tys. poj. na dobę, z czego około 24 proc. stanowiłby ruch ciężki - ok. 4,4 tys. poj. na dobę (pojazdy ciężarowe, ciężarowe z naczepami i autobusy). Zaniechanie budowy S16 sprawi, że ruch ten będzie odbywał się siecią istniejących mazurskich dróg. Według prognozy na rok 2035 ruch na drogach krajowych 16, 58 i 59 wyniósłby łącznie ponad 24 tys. pojazdów na dobę, z czego 4,5 tys. poj. na dobę to byłby ruch ciężarowy. Z powyższych prognoz wynika, że S16 jest w stanie przejąć prawie cały ruch ciężki z istniejącej sieci, która nie jest i nie może być ze względu na niskie parametry techniczne, przebieg przez miasta, wsie, inne tereny zabudowane, przystosowana do przejazdu takiej liczby samochodów. Korki, wypadki i zatory drogowe byłyby w tej sytuacji nieuniknione – prognozują drogowcy. I kontynuują prace przygotowawcze dla rozbudowy „szesnastki”.

Przypomnijmy, koncepcja budowy trasy ekspresowej S16 pojawiła się w 2007 roku. W 2008 roku przeanalizowano 16 wariantów. - Silny nacisk społeczny, aby przeanalizować dodatkowe, zaproponowane w toku konsultacji warianty przebiegu trasy, spowodował, że w 2009 roku podjęliśmy decyzję o zwiększeniu zakresu analiz o warianty zgłaszane przez lokalną społeczność i samorządy podczas spotkań informacyjnych, w tym m.in. wariant przebiegający w okolicach Rynu – dodają przedstawiciele biura prasowego GDDKIA. W rezultacie analizie poddano 41 wariantów na trasie od Sorkwit do Ełku i zbadano obszar o powierzchni około 1600 km2, o długości około 80 km i szerokości około 20 km.

W efekcie tych prac Komisję Oceny Przedsięwzięć Inwestycyjnych (KOPI) wskazała do realizacji wariant B przebiegającego na trasie Mrągowo - Kosewo - Baranowo (od strony południowej) - Mikołajki - Woźnice - Drozdowo - OrzyszGDDKiA (od strony północnej) - Strzelniki - Klusy - Chrzanowo - Ełk (Kolejny etap prac nad S16 za nami). Następnym krokiem było złożenie w grudniu 2020 roku do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (RDOŚ) w Olsztynie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla budowy drogi ekspresowej S16 na odcinku Mrągowo - Orzysz - Ełk. Pisaliśmy o tym tutaj:

GDDKIA złożyła wniosek o decyzję środowiskową dla S16 Mrągowo - Orzysz – Ełk

 Droga ekspresowa S16 poprowadzi przez samo serce Mazur. Droga połączy S19 z S61 i S51. Zdjęcia: GDDKIA

GDDKIA uzasadnia wybór wariantu drogi ekspresowej S16 Mrągowo - Ełk

Zgodnie z Raportem oceny oddziaływania na środowisko (ROŚ) opracowanym w ramach Studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego (STEŚ-R etap I) z trzech analizowanych wariantów, ze względów środowiskowych tylko dwa mogą być realizowane, tj. wariant B i wariant C. Natomiast w przypadku wariantu A autorzy raportu wykazali na znaczące, negatywne oddziaływanie inwestycji na obszar Natura 2000, co zgodnie z Dyrektywą UE wyklucza realizację inwestycji w wariancie A.

Zgodnie z analizą wielokryterialną przedstawioną 3 sierpnia 2020 roku na posiedzeniu Zespołu Oceny Przedsięwzięć Inwestycyjnych (ZOPI) wariant C uzyskał nieznacznie lepsze notowania w stosunku do wariantu B. Jednak uczestnicy ZOPI zwrócili uwagę, że w przypadku przedmiotowej inwestycji istotny wpływ na decyzję o wskazaniu wariantu realizacyjnego ma czynnik społeczny, który został uwzględniony w niewielkim stopniu w stosunku do wagi, jaką nadano wpływowi inwestycji na obszar Natura 2000 Mazurska Ostoja żółwia Baranowo. Przyrodnicy w Raporcie oddziaływania na środowisko wykazali, że możliwa jest realizacja inwestycji w wariancie B, przy zachowaniu obostrzeń wskazanych w Raporcie. Zasadne jest więc uznanie również racji wskazywanych przez protestujących przeciwko realizacji inwestycji w wariancie C, który przebiega przez obszary równie cenne przyrodniczo, jednak mniej dotknięte działalnością człowieka, jak to ma miejsce w przypadku wariantu B, przebiegającego w pobliżu istniejącej DK16.

Mapa z wybranym wariantem B przebiegu drogi ekspresowej S16. Mapa: GDDKIA

Istniejący od wieków korytarz transportowy drogi krajowej nr 16 skumulował w swoim sąsiedztwie zabudowę oraz drogi lokalne stanowiące połączenia miast, wsi i osiedli z DK16. Istniejące drogi będą miały ogromne znaczenie komunikacyjne dla dostawców materiałów i sprzętu w trakcie budowy S16. Realizacja wariantu C, przebiegającego w dziewiczym terenie, będzie stanowiła duże wyzwanie technologiczne, komunikacyjne i organizacyjne. Po oddaniu do użytkowania wariant B będzie bardziej dostępny komunikacyjnie poprzez sieć istniejących dróg, które obecnie łączą się z DK16, natomiast droga klasy S, o ograniczonej dostępności, zrealizowana w wariancie C wymagałaby budowy nowych połączeń komunikacyjnych, których budowa jest zadaniem samorządów lokalnych. Budowa nowych dróg w dziewiczym terenie będzie bardzo utrudniona, kosztowna, a w wielu przypadkach niemożliwa. Tego aspektu autorzy analizy nie uwzględnili w analizie wielokryterialnej przedstawionej na ZOPI.

Po uwzględnieniu powyższych aspektów w wagach kryteriów oceny wariantów, wariant B uzyskał najkorzystniejsze wyniki w kryterium „środowisko przyrodnicze i społeczne” oraz w kryterium funkcjonalnym obejmującym swym zakresem długość trasy, dostępność transportową oraz wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Wariant C wypadł najlepiej według kryteriów technicznego i ekonomicznego. W analizie wielokryterialnej wariant B uzyskał nieznacznie więcej punktów w stosunku do wariantu C. Komisja Oceny Przedsięwzięć Inwestycyjnych na posiedzeniu 9 września 2020 roku podjęła decyzję o wskazaniu wariantu B jako realizacyjnego we wniosku o wydanie decyzji środowiskowej.

Społeczeństwo o budowie S16 przez Mazury

Jak wynika z przeprowadzonych spotkań informacyjnych i licznej korespondencji mieszkańców, planowana budowa drogi ekspresowej S16 budzi duże kontrowersje i silne emocje wśród mieszkańców regionu oraz samorządów gmin i miast Mrągowo, Mikołajki, Ryn i Orzysz. Planowana inwestycja budzi również emocje wśród mieszkańców innych rejonów kraju. O tym, jak ważna jest budowa drogi S16 na analizowanym odcinku, świadczy fakt, że spotkania informacyjne odbiły się szerokim echem w mediach zarówno lokalnych jak i ogólnokrajowych.

Ratujmy Mazury przeciw budowie drogi S16. Zdjęcia: RatujmyMazury

Powstały zorganizowane grupy przeciwników budowy S16 w poszczególnych wariantach. Jednocześnie wsparcie dla budowy drogi wyraziły samorządy województwa warmińsko-mazurskiego, powiatów gołdapskiego, ełckiego, oleckiego, kętrzyńskiego, giżyckiego i mrągowskiego. Inwestycję wsparły także gminy i miasta takie jak Ełk, Giżycko, Olecko, Kętrzyn, Biała Piska czy Wieliczki. Swoje poparcie wyraził także Warmińsko-Mazurski Klub Biznesu.

Via Mazuria jako alternatywa dla S16?

W trakcie dyskusji nad inwestycją strona społeczna przedstawiła do analizy alternatywny dla S16, przebiegający poza terenem Wielkich Jezior Mazurskich wariant budowy drogi ekspresowej na południu regionu pomiędzy Nidzicą i Szczuczynem o długości ok. 150 km. Jednocześnie zgłoszono potrzebę przeprowadzenia modernizacji istniejącej drogi krajowej nr 16.

- Wykonaliśmy analizę i prognozę ruchu dla tego korytarza drogi, tzw. Via Mazuria, które wykazały, że budowa drogi ekspresowej w korytarzu alternatywnym dla S16, tj. Nidzica – Szczytno – Pisz - Szczuczyn nie ma szans na realizację z uwagi na zbyt mały prognozowany ruch, który jest najważniejszym wskaźnikiem uzasadniającym wydatkowanie publicznych środków finansowych – informuje GDDKIA. I przypomina, że środki publiczne wydatkowane są na inwestycje znajdujące uzasadnienie w korzyściach, które przyniosą dla społeczeństwa. W tym przypadku chodzi o przeniesienie jak największej ilości ruchu z niebezpiecznych, istniejących dróg na nową drogę o parametrach technicznych zapewniających niewspółmiernie wyższy poziom bezpieczeństwa, prędkości i płynności ruchu oraz znacząco ograniczającej negatywne oddziaływanie ruchu na środowisko naturalne i społeczne. W analizach wykazano, że budowa drogi S16, w korytarzu Mrągowo - Orzysz - Ełk, jest jedynym rozwiązaniem, które zaspokoi potrzeby komunikacyjne regionu. Inne rozwiązania, jak na przykład modernizacja DK16 i pozostałych dróg krajowych, nie zaspokoją potrzeb komunikacyjnych. Parametry techniczne tych dróg, przebieg przez tereny cenne przyrodniczo i tereny o zwartej zabudowie, nie pozwalają na zwiększenie ich przepustowości. Rozbudowa o dodatkowe pasy ruchu wymagałaby budowy obwodnic terenów zabudowanych, korekty łuków poziomych o bardzo małych promieniach, a więc budowy dróg w nowym przebiegu. Straty dla środowiska oraz koszty realizacji byłyby o wiele większe niż przy budowie S16. Rosnący ruch w najbliższych latach doprowadzi do znaczącego spadku przepustowości na istniejących drogach, a co za tym idzie wydłużenia czasu przejazdu i pogorszenia bezpieczeństwa ruchu.

W opinii GDDKIA proponowany przebieg alternatywnej drogi ekspresowej w korytarzu Nidzica - Szczuczyn na odcinku Nidzica - Rozogi o długości około 75 km dubluje już funkcjonujące albo będące w zaawansowanej fazie realizacji odcinki dróg S16 i S51. Nie ma uzasadnienia ruchowego dla budowy dodatkowego, równoległego do S16 odcinka drogi ekspresowej, co znalazło odzwierciedlenie w wykonanej dla trasy Nidzica - Szczuczyn prognozie ruchu. Każdy z wariantów S16 przenosi większy ruch niż przebieg Nidzica - Szczuczyn.

Zgodnie z wykonaną na zlecenie GDDKiA w 2020 r. prognozą ruchu po zmodernizowanej, zgodnie z propozycją wskazaną w petycjach, istniejącej DK16 będzie poruszało się cztery razy więcej samochodów ciężarowych niż po drodze ekspresowej Nidzica - Szczuczyn (Via Mazuria), co wyraźnie wskazuje, że korytarz transportowy S16 Mrągowo - Orzysz - Ełk, pokrywający się z korytarzem istniejącej DK16, został wyznaczony prawidłowo, ponieważ ruch ciężki zostanie przeniesiony z dróg istniejących, w tym DK16, na S16 Mrągowo - Orzysz - Ełk. Dodatkowo należy wskazać, że proponowana droga Via Mazuria nie będzie obsługiwała Olsztyna, największego ośrodka gospodarczego regionu, generującego największy ruch.

Brakuje również uzasadnienia ekonomicznego budowy drogi ekspresowej Nidzica - Szczuczyn. Szacunkowy koszt realizacji S16 wynosi około 3,5 mld zł. Szacunkowy koszt realizacji odcinka drogi ekspresowej Nidzica - Szczuczyn (ok. 6,0 mld zł) oraz dostosowanie do klasy GP istniejącej DK16 (ok. 1 mld zł) wyniesie około 7 mld zł. Przy czym ruch ciężki nadal będzie obsługiwany przez istniejącą DK16. Wydatkowanie dwa razy większej kwoty, tj. 7 mld zł zamiast 3,5 mld zł, na inwestycję, która nie przyniesie oczekiwanych efektów, jest nieuzasadnione – podkreślają przedstawiciele GDDKIA.

Ponadto trasa Via Mazuria również będzie ingerować w środowisko przyrodnicze. Trasa ta bowiem przecina następujące obszary Natura 2000:

• Ostoja Napiwodzko - Ramucka (PLH280052),
• Puszcza Piska (PLB280008),
• Ostoja Piska (PLH280048).
• Obszar Ostoi Napiwodzko - Ramudzkiej będzie z trzech stron ograniczony drogami ekspresowymi (S7, S51 i Via Mazuria), co utrudni migrację i wymianę genetyczną w tym obszarze z terenami na północ, zachód i południe. Budowa drogi klasy S na odcinku od Nidzicy do Rozóg wprowadzi znaczną fragmentację korytarzy migracji.

Via Mazuria koliduje także z innymi obszarami chronionymi:

• trasa drogi ekspresowej Nidzica - Szczuczyn przechodzi w bezpośrednim sąsiedztwie lub może kolidować z rezerwatami Jezioro Nidzkie oraz Jezioro Pogubie Wielkie,
• na znacznych odcinkach trasa przecina obszary chronionego krajobrazu,
• w znacznie większym stopniu, w stosunku do analizowanych wariantów S16, ingeruje w kompleksy leśne (wariant ten jest dłuższy),
• analiza zagospodarowania wykazuje, że na trasie jest szereg zbiorników, terenów podmokłych, które z pewnością stanowią siedliska i miejsca bytowania cennych gatunków zwierząt (podobnych składem do tych, jakie są na trasie S16). Jednak z uwagi na długość przebiegu ingerencja będzie prawdopodobnie większa.

- Jako zarządca dróg krajowych patrzymy zarówno na problemy kierowców, jak i mieszkańców w najbliższym sąsiedztwie dróg. Te wydawałoby się sprzeczne interesy musimy godzić. Według naszej najlepszej wiedzy i doświadczenia budowa nowej drogi, posiadającej nowoczesne zabezpieczenia przed negatywnym oddziaływaniem na środowisko jest racjonalnym rozwiązaniem problemów komunikacyjnych regionu. Przeniesienie ruchu z sieci dróg o niskich parametrach na nowoczesną drogę, posiadającą system przejść dla zwierząt, system odwodnienia z urządzeniami oczyszczającymi wodę opadową spływającą z jezdni, ekranami chroniącymi przed hałasem, wpłynie korzystniej na środowisko niż pozostawienie stanu istniejącego – tłumaczą drogowcy.

W przygotowaniu S16 Ełk - Knyszyn

Podlaskie odcinki S61 i S19 wreszcie w realizacji. S16 i obwodnice w przygotowaniu

Plany budowy drogi ekspresowej S16 sięgają również województwa podlaskiego. Trasa S16 ma w przyszłości łączyć drogę ekspresową S61 w rejonie Ełku z drogą ekspresową S19 w rejonie Białegostoku. Droga Ełk - Knyszyn o dł 70 km jest na wstępnym etapie prac przygotowawczych. Jej budowa będzie możliwa dopiero po 2024 roku. Wcześniej musi powstać dokumentacja projektowa, zostać wydana decyzja środowiskowa i ruszyć przetarg na wybór wykonawcy prac.

S16 Ełk – Knyszyn połączy S61 z S19. Jak pobiegnie?